zonneallergie, wat is het precies? Zonneallergie, medisch bekend als polymorfe lichteruptie (PMLE), is een huidaandoening waarbij de huid overgevoelig reageert op zonlicht. Dit betekent dat de huid een allergische reactie vertoont wanneer deze wordt blootgesteld aan ultraviolet (UV) licht van de zon, en soms ook aan kunstmatige UV-bronnen zoals zonnebanken. Hoewel iedereen symptomen van zonneallergie kan ontwikkelen, komt het vaker voor bij vrouwen en mensen met een lichtere huid.
De klachten van zonneallergie treden meestal op tijdens de eerste blootstelling aan zonlicht in het voorjaar of wanneer iemand naar een zonnige bestemming reist. In veel gevallen vermindert de gevoeligheid voor zonlicht na verloop van tijd, doordat de huid geleidelijk went aan de straling.
Wat vindt u hier over een zonneallergie?
Op deze pagina vindt u onder andere;
- Symptomen die horen bij een zonneallergie.
- Hoe ontstaat een zonneallergie?
- Welke behandelingsmogelijkheden zijn er?
- Soorten zonneallergie
- Veelgestelde vragen
- Hoe kunt u een afspraak maken?
Symptomen bij een zonneallergie
De uitslag en andere klachten verschijnen doorgaans op huiddelen die niet vaak aan zonlicht worden blootgesteld, zoals: nek, decolleté, bovenkant van de armen, onderbenen en handruggen. Opvallend is dat de gezichtshuid vaak minder last heeft, omdat deze doorgaans meer gewend is aan zonlicht en beter beschermd wordt door talg. Hier zijn de meest voorkomende symptomen:
- Roodheid
- Warme huid
- Jeuk
- Uitslag
- Zwelling
- Pijn
Roodheid
Roodheid, ook wel erytheem genoemd, is een van de meest voorkomende symptomen van een zonneallergie, ook bekend als polymorfe lichteruptie (PMLE). Het ontstaat door een overgevoelige reactie van de huid op ultraviolet (UV) licht van de zon, waarbij het immuunsysteem UV-licht als een bedreiging ziet. Dit leidt tot de afgifte van ontstekingsstoffen zoals histamine, die de bloedvaten in de huid verwijden en een rode, geïrriteerde huid veroorzaken. De roodheid gaat vaak gepaard met andere klachten, zoals jeuk, branderigheid en zwelling. De ernst en duur van de roodheid variëren per persoon. Bij milde reacties verdwijnt de roodheid meestal binnen enkele uren, terwijl ernstigere gevallen enkele dagen kunnen aanhouden. Herhaalde blootstelling aan zonlicht kan de klachten verergeren of verlengen.
Warme, branderige huid
Een warme huid is een veelvoorkomend symptoom bij een zonneallergie. Dit gevoel van warmte ontstaat door een ontstekingsreactie in de huid, veroorzaakt door blootstelling aan ultraviolet (UV) licht. Bij een zonneallergie reageert het immuunsysteem overmatig op UV-straling, wat leidt tot verwijding van de bloedvaten en een verhoogde doorbloeding in het aangedane gebied. Hierdoor kan de huid warm aanvoelen, soms zelfs branderig.
Jeuk
Jeuk bij een zonneallergie is een veelvoorkomend en vaak hinderlijk symptoom. Het ontstaat door een overmatige reactie van het immuunsysteem op blootstelling aan ultraviolet licht. Wanneer de huid wordt blootgesteld aan zonlicht, herkent het immuunsysteem de UV-straling als een bedreiging en reageert met de vrijmaking van ontstekingsstoffen zoals histamine. Deze stoffen irriteren de zenuwuiteinden in de huid, wat leidt tot een intens jeukend gevoel.
Uitslag
Bij een zonneallergie kan de uitslag verschillende vormen aannemen, waaronder bultjes, blaasjes en urticaria. Elk van deze verschijnselen heeft specifieke kenmerken die helpen om ze van elkaar te onderscheiden.
Bultjes
Bultjes zijn kleine, harde, rode of huidkleurige verhevenheden die vaak verspreid over het getroffen gebied voorkomen. Ze ontstaan door ontsteking in de oppervlakkige lagen van de huid en worden veroorzaakt door een lokale immuunreactie op UV-straling. Bultjes kunnen jeuken en soms een ruw aanvoelende huid veroorzaken, maar bevatten geen vocht.
Blaasjes
Blaasjes zijn kleine, met vocht gevulde verhevenheden op de huid die vaak fragiel zijn. Ze ontstaan wanneer de huid door ontsteking beschadigd raakt en vocht zich ophoopt onder de bovenste huidlaag. Blaasjes kunnen gepaard gaan met een branderig gevoel of irritatie en zijn gevoeliger voor beschadiging, wat kan leiden tot open wondjes of korstvorming.
Urticaria
Urticaria, ofwel netelroos, manifesteert zich als grote, licht verheven plekken die vaak bleek van kleur zijn met een rode rand. Deze plekken ontstaan snel na blootstelling aan een trigger, zoals zonlicht, en kunnen zich snel over het lichaam verspreiden. Urticaria is vaak intens jeukend en kan in tegenstelling tot bultjes en blaasjes binnen enkele uren verdwijnen zonder blijvende schade. Bij een zonneallergie komt urticaria minder vaak voor dan bultjes en blaasjes, maar het kan voorkomen bij mensen met een extreem gevoelige huid.
Vlekken
Vlekken zijn vlakke huidverkleuringen die rood of donkerder kunnen zijn dan de omliggende huid. Ze ontstaan door verwijding van de bloedvaten in de huid als reactie op ontsteking door UV-straling. In tegenstelling tot bultjes of blaasjes zijn vlekken niet verheven en voelen ze glad aan. Vlekken zijn vaak scherp begrensd en komen voor op huidgebieden die direct aan zonlicht zijn blootgesteld. Ze kunnen gepaard gaan met jeuk of een branderig gevoel, maar verdwijnen meestal binnen enkele dagen na het vermijden van verdere blootstelling.
Hoe ontstaat een zonneallergie?
Een zonneallergie ontstaat door een abnormale reactie van het immuunsysteem op blootstelling aan ultraviolet (UV) licht, afkomstig van de zon of kunstmatige bronnen zoals zonnebanken. Bij mensen met een zonneallergie herkent het immuunsysteem stoffen die in de huid worden geactiveerd door UV-straling als schadelijk, hoewel deze dat normaal niet zijn. Dit leidt tot een ontstekingsreactie, waarbij het lichaam ontstekingsstoffen zoals histamine vrijmaakt. Deze stoffen veroorzaken symptomen zoals roodheid, jeuk en huiduitslag. De gevoeligheid voor UV-straling speelt hierbij een belangrijke rol, waarbij UV-A-straling vaak de oorzaak is omdat deze dieper in de huid doordringt. Daarnaast kan een genetische aanleg ervoor zorgen dat sommige mensen vatbaarder zijn voor zonneallergie. Andere factoren, zoals het gebruik van bepaalde medicijnen, cosmetica of parfum, kunnen de huid extra gevoelig maken voor zonlicht. Zonneallergie komt vaak voor tijdens de eerste blootstelling aan intens zonlicht, bijvoorbeeld in het voorjaar of tijdens een vakantie naar een zonnige bestemming, wanneer de huid nog niet gewend is aan de straling. De reactie kan zich uiten in verschillende huidklachten, afhankelijk van de ernst en de gevoeligheid van de persoon.
Met welke test kunt u bepalen of u een zonneallergie heeft?
Volgens de richtlijnen van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) en de Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie (NVDV) wordt de diagnose zonneallergie meestal gesteld op basis van het klinische beelden de anamnese. Specifieke tests, zoals een fototest of fotopatchtest, worden in de praktijk zelden toegepast en zijn vooral voorbehouden aan gespecialiseerde dermatologische centra.
Welke behandelingsmogelijkheden zijn er?
De behandeling van zonneallergie kan worden onderverdeeld in medicatie, leefstijlmaatregelen en overige interventies:
- Medicatie
Voor acute klachten zoals jeuk kunnen antihistaminica worden gebruikt om de allergische reactie te verminderen. Bij ernstigere ontstekingen en roodheid kan een arts corticosteroïdcrèmes voorschrijven om de ontsteking te remmen. In uitzonderlijke gevallen kan systemische medicatie, zoals immuunmodulerende middelen, worden overwogen bij ernstige vormen van zonneallergie. - Leefstijl
Het vermijden van directe blootstelling aan de zon, vooral tijdens piekuren tussen 11.00 en 15.00 uur, is essentieel. Draag beschermende kleding, zoals lange mouwen, hoeden en zonnebrillen, om de huid te bedekken. Gebruik dagelijks een zonnebrandcrème met minimaal SPF 30 en breed spectrum, en breng deze regelmatig opnieuw aan. Vermijd daarnaast zonnebanken en bouw blootstelling aan de zon geleidelijk op om de huid te laten wennen aan UV-straling. - Overig
In sommige gevallen kan fototherapie (lichttherapie) worden ingezet om de huid langzaam te laten wennen aan UV-straling, wat de kans op een reactie vermindert. Als de allergie mogelijk wordt uitgelokt door medicatie of cosmetica, is het belangrijk deze producten te identificeren en te vermijden. Bij twijfel of complexe klachten kan een dermatoloog aanvullende onderzoeken of behandelingen adviseren.
Met deze aanpak kan zonneallergie effectief worden beheerst en kunnen toekomstige reacties worden voorkomen.
Soorten zonneallergieën
Zonneallergie omvat verschillende typen huidreacties die worden veroorzaakt door blootstelling aan zonlicht. Hieronder een overzicht van de belangrijkste soorten:
- Polymorfe lichteruptie (PMLE)
De meest voorkomende vorm van zonneallergie, gekenmerkt door rode vlekken, jeukende bultjes of uitslag die enkele uren tot dagen na blootstelling aan zonlicht ontstaat. Het komt vaak voor in het voorjaar of na een periode van weinig zonblootstelling. - Chronische actinische dermatitis (CAD)
Een ernstigere vorm van zonneallergie waarbij de huid chronisch gevoelig blijft voor zonlicht. Het kan leiden tot eczeemachtige plekken die rood, schilferig en jeukend zijn. Dit type komt vaker voor bij oudere mannen en kan gepaard gaan met een verminderde tolerantie voor andere lichtbronnen. - Fotoallergische reactie
Deze reactie ontstaat door een combinatie van zonlicht en een stof zoals een medicijn, cosmetica of parfum. Het immuunsysteem reageert abnormaal, wat leidt tot roodheid, jeuk en blaasjes. De uitslag verschijnt vaak niet direct, maar enkele uren tot dagen na blootstelling. - Fototoxische reactie
Dit is geen echte allergie, maar een overgevoelige reactie waarbij een chemische stof op de huid, zoals een medicijn of verzorgingsproduct, bij blootstelling aan UV-licht huidirritatie veroorzaakt. Symptomen zijn meestal beperkt tot de blootgestelde huid en lijken op ernstige zonnebrand. - Photophytische dermatitis
Dit is een specifieke vorm van zonneallergie die wordt veroorzaakt door de combinatie van zonlicht en bepaalde stoffen in planten. Bekende voorbeelden zijn furocoumarines in berenklauw, citrusvruchten of selderij. Bij contact met deze planten en blootstelling aan zonlicht kunnen rode, pijnlijke plekken en blaasjes ontstaan, vaak in een patroon dat overeenkomt met het contact met de plant. - Actinische prurigo
Een zeldzame, erfelijke vorm van zonneallergie, waarbij jeukende knobbeltjes en eczeemachtige plekken optreden. Deze aandoening komt vaker voor bij mensen met een donkere huid en bij inheemse volkeren in Amerika.
Artikel geschreven door: Jamy van den Brink (Huidtherapeut)
Gecontroleerd door: Folkert Blok (Dermatoloog)
Datum publicatie: 12 augustus 2024
Datum laatste wijziging: 2 januari 2025