Huisdierenallergie

Een huisdierenallergie, wat is het precies? Een huisdierenallergie is een allergische reactie van het immuunsysteem op bepaalde eiwitten die worden aangetroffen in de huidcellen, het speeksel, de urine of de haren van huisdieren zoals honden, katten, knaagdieren en vogels. Wanneer iemand met een allergie in contact komt met deze allergenen, kunnen klachten ontstaan.

Wat vindt u hier over een huisdierenallergie?

Op deze pagina vindt u onder andere;

• Symptomen die horen bij een huisdierenallergie
• Hoe ontstaat een huisdierenallergie?
• Hoe verloopt de testprocedure?
• Welke behandelingsmogelijkheden zijn er?
• Soorten contactallergieën
• Veel gestelde vragen
• Hoe kunt u een afspraak maken?

Symptomen van een huisdierenallergie

Een huisdierenallergie, een type 1-allergie, ontstaat door een directe reactie van het immuunsysteem op allergenen zoals huidschilfers, speeksel, urine of haren van dieren. Deze allergenen kunnen worden ingeademd of via direct contact met de huid worden overgedragen, waarna het immuunsysteem overmatig histamine vrijmaakt. Dit veroorzaakt klachten die zich snel na blootstelling kunnen ontwikkelen. In tegenstelling tot een contactallergie, waarbij de reactie vertraagd optreedt, ontstaan de symptomen van een huisdierenallergie vaak binnen enkele minuten tot uren.

De symptomen van een huisdierenallergie beperken zich niet alleen tot de slijmvliezen, maar kunnen ook de luchtwegen, ogen en huid beïnvloeden. Veelvoorkomende klachten zijn:

• Loopneus of verstopte neus
• Jeuk in de neus, keel of ogen
• Tranende, rode of gezwollen ogen
• Niezen
• Droge, prikkelende hoest
• Astmasymptomen
• Jeukende of geïrriteerde huid
• Eczeem
• Vermoeidheid

Loopneus of verstopte neus

Een loopneus of verstopte neus is een veelvoorkomend symptoom bij mensen met een huisdierenallergie. Deze klachten ontstaan doordat het immuunsysteem reageert op allergenen zoals huidschilfers, speeksel of urine van huisdieren. Deze deeltjes zweven in de lucht en worden ingeademd, waarna het lichaam histamine vrijmaakt. Dit leidt tot irritatie en ontsteking van het neusslijmvlies. Bij een loopneus produceert de neus overmatig slijm, dat vaak dun en waterig is. Dit kan ervoor zorgen dat je voortdurend je neus moet snuiten. Een verstopte neus wordt veroorzaakt door een zwelling van het neusslijmvlies, waardoor ademen door de neus bemoeilijkt wordt. Dit kan vooral ‘s nachts hinderlijk zijn en je slaap verstoren. Naast deze symptomen kunnen ook niezen, jeuk in de neus of keel, en tranende ogen optreden. In ernstigere gevallen kan er sprake zijn van kortademigheid of een piepende ademhaling.

Jeuk in de neus, keel of ogen

Jeuk in de neus, keel of ogen is een veelvoorkomende klacht bij mensen met een allergie voor huisdieren. Deze symptomen ontstaan wanneer het immuunsysteem reageert op allergenen, zoals huidschilfers, speeksel of urine van dieren. Zodra deze deeltjes via de luchtwegen of slijmvliezen het lichaam binnendringen, komt er histamine vrij. Dit stofje veroorzaakt irritatie en leidt tot een ontstekingsreactie, wat jeuk tot gevolg heeft. Jeuk in de neus kan zich uiten in een oncomfortabel en aanhoudend kriebelgevoel dat vaak gepaard gaat met niezen. In de keel voelt de jeuk vaak als een prikkeling, wat kan zorgen voor de drang om te schrapen. Jeuk aan de ogen kan leiden tot roodheid, zwelling en een waterige of branderige sensatie, wat het moeilijk maakt om normaal te functioneren. Deze symptomen kunnen niet alleen vervelend zijn, maar ook invloed hebben op de nachtrust en dagelijkse activiteiten.

Tranende, rode of gezwollen ogen

Tranende, rode of gezwollen ogen zijn veelvoorkomende klachten bij een huisdierenallergie. Deze symptomen ontstaan wanneer allergenen zoals huidschilfers, speeksel of urine van huisdieren in contact komen met het slijmvlies van de ogen. Het immuunsysteem reageert op deze allergenen door histamine vrij te maken, wat leidt tot irritatie en ontsteking van de ogen. Rode ogen worden veroorzaakt door verwijding van de bloedvaten in het oogwit, terwijl zwelling ontstaat door ophoping van vocht in de omliggende weefsels. Tranende ogen zijn een natuurlijke reactie van het lichaam om de allergenen weg te spoelen, maar kunnen tegelijkertijd ongemak en wazig zicht veroorzaken. Deze klachten gaan vaak gepaard met jeuk, een branderig gevoel en overgevoeligheid voor licht, waardoor ze de dagelijkse activiteiten flink kunnen verstoren.

Niezen

Niezen is een veelvoorkomend symptoom van een huisdierenallergie. Het ontstaat wanneer het immuunsysteem reageert op allergenen zoals huidschilfers, speeksel of urine van huisdieren. Deze microscopisch kleine deeltjes zweven in de lucht en worden ingeademd, waarna het neusslijmvlies geïrriteerd raakt. Het lichaam probeert deze allergenen uit de neus te verwijderen door middel van een niesreflex. Bij een allergische reactie is het niezen vaak herhaaldelijk en kan het gepaard gaan met andere klachten zoals een loopneus, verstopte neus of jeuk in de neus. Hoewel niezen op zichzelf een natuurlijke en beschermende reactie van het lichaam is, kan het bij een allergie hinderlijk en uitputtend worden. Het kan je slaap verstoren, je concentratie verminderen en je dagelijkse activiteiten beïnvloeden.

Droge, prikkelende hoest

Een droge, prikkelende hoest is een veelvoorkomende klacht bij mensen met een huisdierenallergie. Deze hoest ontstaat wanneer allergenen zoals huidschilfers, speeksel of urine van huisdieren via de luchtwegen worden ingeademd. Het immuunsysteem reageert hierop door ontstekingen te veroorzaken, wat leidt tot irritatie van het slijmvlies in de luchtwegen. Dit zorgt voor een aanhoudende hoest zonder slijmproductie. De hoest wordt vaak ervaren als scherp en prikkelend en kan vooral ‘s nachts verergeren, omdat de luchtwegen dan extra gevoelig kunnen zijn. Dit kan niet alleen het slapen verstoren, maar ook vermoeidheid en irritatie veroorzaken overdag. Bij sommige mensen kan de hoest samengaan met een gevoel van benauwdheid of een droge keel.

Astmasymptomen

Astmasymptomen bij een huisdierenallergie ontstaan wanneer allergenen zoals huidschilfers, speeksel of urine van huisdieren via de luchtwegen worden ingeademd. Deze allergenen kunnen bij gevoelige personen een ontstekingsreactie in de luchtwegen veroorzaken, wat leidt tot symptomen zoals kortademigheid, piepende ademhaling, een beklemmend gevoel op de borst en een hardnekkige hoest. Deze klachten kunnen variëren van mild tot ernstig en komen vaak in aanvallen voor, vooral bij langdurige of intensieve blootstelling aan huisdieren. Tijdens een astma-aanval trekken de spieren rondom de luchtwegen samen, zwelt het slijmvlies op en wordt de ademhaling bemoeilijkt. Dit kan leiden tot angst of paniek, zeker als de ademhaling zwaar en hoorbaar piepend wordt. Astmasymptomen kunnen ook verergeren door andere factoren zoals koude lucht, inspanning of een bestaande luchtweginfectie.

Jeukende of geïrriteerde huid

Een jeukende of geïrriteerde huid is een veelvoorkomende klacht bij mensen met een huisdierenallergie. Deze reactie ontstaat wanneer de huid in direct contact komt met allergenen zoals huidschilfers, speeksel of urine van huisdieren, of wanneer deze allergenen via de lucht worden ingeademd en een algemene allergische reactie veroorzaken. Het immuunsysteem reageert op deze allergenen door stoffen zoals histamine vrij te maken, wat jeuk, roodheid en soms huiduitslag kan veroorzaken. De klachten kunnen zich uiten als een branderig of tintelend gevoel, rode plekken of kleine bultjes op de huid. Bij sommige mensen treedt ook eczeem op, wat zich kenmerkt door een droge, schilferige en geïrriteerde huid. Het krabben van de jeukende plekken kan de huid verder irriteren en zelfs leiden tot kleine wondjes of infecties.

Eczeem

Eczeem is een veelvoorkomend huidprobleem bij mensen met een huisdierenallergie. Het ontstaat wanneer allergenen zoals huidschilfers, speeksel of urine van huisdieren een allergische reactie uitlokken. Bij mensen met een gevoelige huid kan dit leiden tot een ontstekingsreactie, waarbij de huid droog, rood en geïrriteerd raakt. Vaak gaat dit gepaard met intense jeuk, schilfering en soms zelfs kleine blaasjes of bultjes. Bij een huisdierenallergie kan eczeem verergeren door direct contact met huisdieren of door de aanwezigheid van allergenen in de lucht. Vooral in gevoelige gebieden zoals het gezicht, de hals, de handen en de armen kunnen de klachten optreden. Het voortdurend krabben van de jeukende plekken kan de huid verder beschadigen en leiden tot infecties, wat het herstel bemoeilijkt.

Vermoeidheid

Vermoeidheid is een vaak over het hoofd gezien maar veelvoorkomend symptoom bij een huisdierenallergie. Hoewel allergieën meestal geassocieerd worden met fysieke klachten zoals niezen, jeuk of ademhalingsproblemen, kan de constante belasting van het immuunsysteem ook een grote invloed hebben op je energieniveau. Wanneer je lichaam voortdurend vecht tegen allergenen zoals huidschilfers, speeksel of urine van huisdieren, kan dit leiden tot aanhoudende vermoeidheid en een gevoel van uitputting. Vermoeidheid kan het gevolg zijn van meerdere factoren. Allergische reacties kunnen je slaap verstoren, bijvoorbeeld door een verstopte neus, hoestbuien of jeuk. Daarnaast kost het je lichaam energie om allergenen te bestrijden, wat je energiereserves verder uitput. Als je deze klachten langere tijd negeert, kan de vermoeidheid toenemen en invloed hebben op je concentratie, stemming en algemene dagelijkse functioneren.

Hoe ontstaat een huisdierenallergie?

Een huisdierenallergie ontstaat doordat het immuunsysteem overgevoelig reageert op bepaalde eiwitten die afkomstig zijn van huisdieren, zoals huidschilfers, speeksel of urine. Deze allergenen worden door het immuunsysteem onterecht als schadelijk gezien, waardoor een allergische reactie wordt uitgelokt. Bij contact met deze stoffen maakt het lichaam een verhoogde hoeveelheid Immunoglobuline E (IgE) aan, een antistof die specifiek gericht is op deze allergenen. IgE bindt zich aan mestcellen, die vervolgens histamine en andere ontstekingsstoffen vrijmaken. Dit leidt tot symptomen zoals niezen, jeuk, tranende ogen, een verstopte neus en in sommige gevallen astmatische klachten.

De aanleg voor een huisdierenallergie kan erfelijk zijn. De kans is groter bij mensen met een familiegeschiedenis van atopische aandoeningen, zoals hooikoorts, eczeem of astma. Atopie verwijst naar een genetische aanleg waarbij het immuunsysteem sneller allergisch reageert op omgevingsstoffen. Naast erfelijke aanleg speelt ook blootstelling aan allergenen, vooral op jonge leeftijd, een rol in de ontwikkeling van allergieën. Het immuunsysteem kan dan gevoeliger worden voor huisdierenallergenen, wat de kans op een allergie vergroot.

Met welke test kunt u bepalen of u een huisdierenallergie heeft?

Om vast te stellen of u allergisch bent voor huisdieren, kan een arts verschillende tests uitvoeren. De meest gebruikte methoden zijn een huidpriktest en een bloedonderzoek. Beide tests zijn gericht op het aantonen van allergieën door het meten van de reactie van het immuunsysteem op specifieke allergenen.
Bij een huidpriktest worden kleine druppels van verschillende allergenen, waaronder hond- en kat epithelia, op de huid aangebracht. Vervolgens wordt de huid op deze plekken licht ingeprikt, zodat het allergeen in contact komt met het immuunsysteem. Als u allergisch bent voor deze vloeistof, ontstaat er binnen 15 tot 20 minuten een lokale reactie, zoals roodheid, zwelling of jeuk, vergelijkbaar met een muggenbult.
Een bloedonderzoek kan ook worden uitgevoerd om te bepalen of u allergisch bent voor huisdieren. Hierbij wordt een kleine hoeveelheid bloed afgenomen om de aanwezigheid van specifieke IgE-antistoffen tegen huisdieren te meten. Als deze antistoffen in hoge concentraties aanwezig zijn, wijst dit op een allergie.
Beide tests kunnen worden aangevuld met een gedetailleerde medische geschiedenis en een bespreking van uw klachten. Op basis van deze informatie kan een arts een nauwkeurige diagnose stellen en een behandelplan opstellen om de symptomen te verminderen en de blootstelling aan huisdieren te beperken.

Hoe ziet het testproces voor een huisdierenallergie er precies uit?

Een priktest, ook wel huidpriktest genoemd, is een eenvoudige en veilige manier om te testen of iemand allergisch is voor specifieke stoffen, zoals pollen, huisstofmijt of dierenharen. De test wordt meestal uitgevoerd op de onderarm. Er worden kleine druppeltjes van verschillende allergenen op de huid aangebracht. Naast deze allergenen worden ook twee controle-oplossingen gebruikt: histamine, dat altijd een reactie moet geven om te controleren of de huid normaal reageert, en water of een zoutoplossing, dat geen reactie mag geven om niet-allergische irritatie uit te sluiten.

Na het aanbrengen van de druppels maakt de assistent met een klein, steriel lancet oppervlakkige prikjes door de druppels heen. Deze prikjes zijn heel ondiep en nauwelijks pijnlijk. Het voelt vaak aan als een klein tikje.

Na het prikken wordt de huid 15 minuten met rust gelaten. U mag dan in de wachtkamer plaatsnemen. Gedurende deze tijd kan het immuunsysteem reageren op de allergenen. De arts of polikliniekmedewerker beoordeelt vervolgens of er een reactie is opgetreden. Een positieve reactie wordt zichtbaar als roodheid, zwelling en een bultje, ook wel kwaddel genoemd, op de plek waar het allergeen is aangebracht. Soms kan er lichte jeuk optreden. Hoe groter de kwaddel, hoe sterker de reactie. Bij een negatieve reactie blijft de huid rustig zonder roodheid of zwelling. De histamineplek moet een duidelijke reactie laten zien om de test te valideren, terwijl de plek met water of zoutoplossing geen reactie mag vertonen.

Na de test bespreekt de arts direct de resultaten. Wanneer er een allergie wordt vastgesteld voor stoffen zoals graspollen, boompollen of huisstofmijt, kunnen deze bevindingen worden gebruikt om een behandelplan op te stellen. Dit kan bestaan uit adviezen om allergenen te vermijden, medicatie zoals antihistaminica of neussprays, of immunotherapie bij zwaardere gevallen. De priktest is veilig en wordt goed verdragen. Zelfs bij een positieve reactie verdwijnt de roodheid en zwelling meestal binnen enkele uren, waardoor deze test geschikt is voor zowel volwassenen als kinderen.

Behandeling van huisdierenallergie richt zich op het verminderen van blootstelling aan allergenen en het verlichten van symptomen. De Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie (NVDV) en het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) bieden richtlijnen voor een effectieve aanpak.

Verminderen van blootstelling aan huisdierenallergenen

Het NHG adviseert maatregelen om de blootstelling aan allergenen van huisdieren te minimaliseren:

• Huisdierenvrije zones: Zorg ervoor dat huisdieren geen toegang hebben tot de slaapkamer of andere ruimtes waar u veel tijd doorbrengt.
• Reiniging van de leefomgeving: Stofzuig regelmatig met een stofzuiger voorzien van een HEPA-filter en neem gladde oppervlakken af met een vochtige doek om allergenen te verwijderen.
• Luchtreiniging: Overweeg het gebruik van een luchtreiniger om allergenen in de lucht te verminderen.
• Textielreiniging: Was kussens, dekens en andere stoffen regelmatig op hoge temperaturen om allergenen te verwijderen.

Hoewel deze maatregelen de blootstelling kunnen verminderen, is het volledig vermijden van huisdierenallergenen in een omgeving met huisdieren lastig. De effectiviteit van niet-medicamenteuze interventies varieert per situatie.

Medicamenteuze behandeling

Voor de verlichting van symptomen worden verschillende medicijnen aanbevolen:

• Antihistaminica: Deze middelen blokkeren de werking van histamine en helpen bij het verminderen van symptomen zoals jeuk, niezen en tranende ogen.
• Neussprays met corticosteroïden: Effectief bij matige tot ernstige klachten van allergische rhinitis, doordat ze ontstekingen in het neusslijmvlies verminderen.
• Inhalatiemedicatie: Bij astmatische klachten kunnen luchtwegverwijders en inhalatiecorticosteroïden worden ingezet om benauwdheid te verlichten en ontstekingen in de luchtwegen te onderdrukken.

Immunotherapie

Bij ernstige of persisterende klachten kan immunotherapie worden overwogen:

• Subcutane immunotherapie (SCIT): Regelmatige injecties met oplopende doses van het allergeen om het immuunsysteem minder gevoelig te maken.
• Sublinguale immunotherapie (SLIT): Tabletten of druppels met het allergeen, die onder de tong worden ingenomen, vormen een minder invasief alternatief.

Met deze behandelopties, gebaseerd op de richtlijnen, kan een huisdierenallergie vaak effectief worden beheerst, zodat de impact op het dagelijks leven aanzienlijk wordt verminderd.

Kruisreacties bij een huisdierenallergie

Een kruisreactie ontstaat wanneer het immuunsysteem geen onderscheid maakt tussen de allergenen van verschillende dieren die vergelijkbare eiwitten bevatten. Bij een huisdierenallergie treden kruisreacties op omdat bepaalde eiwitten, zoals albumine en lipocaline, voorkomen in meerdere diersoorten. Dit kan leiden tot allergische klachten bij contact met andere dieren dan het dier waarvoor oorspronkelijk een allergie is vastgesteld. Veelvoorkomende kruisreacties bij een huisdierenallergie ontstaan tussen katten en honden, omdat hun allergenen vaak vergelijkbare eigenschappen hebben. Mensen die allergisch zijn voor katten, kunnen bijvoorbeeld ook klachten ervaren bij honden. Ook paardenallergenen vertonen overeenkomsten met kattenallergenen, wat verklaart waarom sommige mensen met een kattenallergie ook gevoelig zijn voor paarden. Daarnaast komen kruisreacties vaak voor bij kleinere huisdieren zoals cavia’s, hamsters en konijnen, omdat hun huidschilfers en speeksel vergelijkbare allergenen bevatten. Bij sommige mensen met een huisdierenallergie kunnen kruisreacties zelfs optreden met voedingsmiddelen, zoals bij het kat-varken-syndroom. Hierbij veroorzaken eiwitten in varkensvlees klachten bij mensen die allergisch zijn voor katten.

Artikel geschreven door: Jamy van den Brink (Huidtherapeut)

Gecontroleerd door: Folkert Blok (Dermatoloog)

Datum publicatie: 3 december 2024

Datum laatste wijziging: 3 december 2024