Een beroepsallergie in de agrarische sector, wat is het precies?
Een beroepsallergie in de agrarische sector is een allergische reactie die wordt veroorzaakt door stoffen of producten waarmee agrarische werknemers regelmatig in contact komen tijdens hun werk. Dit kan leiden tot allergische aandoeningen zoals astma, hooikoorts, contacteczeem of allergische rhinitis.
Wat vindt u hier over een beroepsallergie in de agrarische sector?
Op deze pagina vindt u onder andere;
- Veelvoorkomende allergieën in de agrarische sector
- Symptomen van veelvoorkomende allergieën in de agrarische sector
- Hoe ontstaan allergieën in de agrarische sector?
- Veelvoorkomende allergenen in de agrarische sector
- Hoe verloopt de testprocedure?
- Welke behandelingsmogelijkheden zijn er?
- Hoe kunt u een afspraak maken?
- Veel gestelde vragen
Veelvoorkomende allergieën in de agrarische sector
- Hooikoorts
- Allergisch astma
- Contacteczeem
- Dierenallergie
- Schimmelallergie
- Latexallergie
- Graanstofallergie
- Insectenallergie
- Voedselallergieën
Symptomen van veelvoorkomende allergieën in de agrarische sector
Luchtwegallergieën
- Niezen
- Loopneus
- Verstopte neus
- Jeukende of tranende ogen
- Hoesten
- Kortademigheid
- Piepende ademhaling.
Contactallergieën
- Roodheid
- Schilfering
- Contacteczeem
- Bultjes
- Blaasjes
- Blaren
- Zwelling
- Korstjes
- Verkleuringen
Kenmerkend is dat deze symptomen niet direct verschijnen na contact met een allergeen, maar enkele uren tot dagen na de blootstelling. Er is bij een contactallergie dus altijd sprake van een vertraagde reactie.
Insectengifallergieën
Lokale reacties (op de plek van de steek):
- Roodheid en zwelling
- Pijn en branderig gevoel
- Jeuk of prikkelend gevoel
- Uitbreiding van de zwelling rondom de steekplek
Milde systemische reacties:
- Huiduitslag of netelroos (urticaria) verder verspreid over het lichaam
- Licht gezwollen lippen of ogen
- Misselijkheid of maagklachten
Ernstige allergische reacties (anafylaxie):
- Moeite met ademhalen door zwelling van de luchtwegen
- Zwelling van de tong, keel, of gezicht
- Ernstige bloeddrukdaling, wat kan leiden tot duizeligheid of flauwvallen
- Versnelde of onregelmatige hartslag
- Gevoel van angst, verwardheid of verlies van bewustzijn
Bij een ernstige anafylactische reactie is snelle medische hulp cruciaal. Mensen met een insectengifallergie wordt vaak aangeraden een adrenalinepen bij zich te dragen voor noodgevallen.
Luchtwegallergieën
Luchtwegallergieën ontstaan door blootstelling aan allergenen in de lucht, zoals pollen, dierenhuidschilfers, schimmels en stofdeeltjes. Wanneer deze allergenen worden ingeademd, reageert het immuunsysteem overmatig, wat leidt tot ontstekingsreacties in de neus, keel en longen. De ernst van de symptomen varieert per persoon en hangt af van de mate en duur van de blootstelling. Veelvoorkomende klachten zijn niezen, een loopneus of juist een verstopte neus door zwelling van het neusslijmvlies, wat de ademhaling bemoeilijkt en vooral ’s nachts hinderlijk kan zijn. Jeukende of tranende ogen ontstaan door irritatie van het oogslijmvlies en kunnen gepaard gaan met roodheid en een branderig gevoel. Naast deze neus- en oogklachten kunnen ook de luchtwegen getroffen worden, wat zich uit in hoesten, kortademigheid en een piepende ademhaling (wheezing). Hoesten is een natuurlijke reflex om irriterende deeltjes te verwijderen en kan variëren van droog tot slijmproducerend. Kortademigheid ontstaat doordat de luchtwegen vernauwen, wat een benauwd gevoel geeft en ademhalen bemoeilijkt, vooral bij langdurige blootstelling of lichamelijke inspanning. Wheezing, een fluitend geluid bij het ademen, duidt vaak op vernauwde bronchiën en komt veel voor bij allergisch astma of ernstige luchtwegirritatie. Deze klachten worden veroorzaakt door een overactieve immuunreactie waarbij ontstekingsstoffen zoals histamine vrijkomen. Dit leidt tot zwelling en verhoogde slijmproductie in de luchtwegen, wat de allergische symptomen in stand houdt.
Contactallergieën
Contactallergieën ontstaan wanneer de huid in aanraking komt met een allergeen en het immuunsysteem hier overgevoelig op reageert. In tegenstelling tot directe allergische reacties, verschijnen de symptomen niet onmiddellijk, maar pas enkele uren tot dagen na de blootstelling. Dit vertraagde type allergische reactie kan leiden tot verschillende huidklachten, variërend van milde irritatie tot ernstige ontstekingen. Een van de eerste tekenen van een contactallergie is roodheid van de huid, vaak gevolgd door schilfering en jeuk. Afhankelijk van de ernst van de reactie kunnen kleine bultjes, blaasjes of zelfs grotere blaren ontstaan, die de huid kwetsbaar maken en voor extra irritatie zorgen. Zwelling is een veelvoorkomend symptoom, vooral op plekken waar de huid dun is of waar veel wrijving ontstaat. Naarmate de reactie voortduurt, kunnen de aangetaste plekken korstjes vormen en kan de huid verkleuren, bijvoorbeeld donkerder of juist lichter worden dan de omliggende huid. Omdat contactallergieën zich pas na verloop van tijd manifesteren, kan het lastig zijn om de exacte oorzaak te achterhalen. Dit vertraagde mechanisme maakt het extra belangrijk om allergenen in de werkomgeving tijdig te herkennen en te vermijden, vooral in de agrarische sector waar blootstelling aan planten, meststoffen en chemicaliën een veelvoorkomende oorzaak is.
Insectengifallergieën
Insectengifallergieën ontstaan wanneer het immuunsysteem overdreven reageert op het gif van steken van bijen, wespen, horzels of andere insecten. De ernst van de reactie varieert van een lokale zwelling tot een levensbedreigende anafylactische shock. Bij de meeste mensen blijft de reactie beperkt tot de steekplek, waar roodheid en zwelling optreden, vaak gepaard met een branderig of jeukend gevoel. Soms breidt de zwelling zich uit naar het omliggende gebied, wat enkele uren tot dagen kan aanhouden. In sommige gevallen treden mildere systemische reacties op, zoals huiduitslag of netelroos (urticaria) die zich verder over het lichaam verspreidt, lichte zwelling van de lippen of ogen, of maagklachten zoals misselijkheid. Bij ernstige allergische reacties, ook wel anafylaxie genoemd, kan de zwelling zich uitbreiden naar de tong, keel of luchtwegen, waardoor ademhalen moeilijk wordt. Dit kan gepaard gaan met een plotselinge bloeddrukdaling, wat leidt tot duizeligheid, flauwvallen of zelfs bewustzijnsverlies. Versnelde of onregelmatige hartslag en een gevoel van angst of verwarring zijn tekenen van een ernstige reactie die onmiddellijke medische hulp vereist. Omdat anafylaxie snel levensbedreigend kan worden, wordt mensen met een insectengifallergie aangeraden altijd een adrenalinepen bij zich te dragen. Vroege toediening van adrenaline kan ernstige complicaties voorkomen en geeft tijd om medische hulp in te schakelen.
Veelvoorkomende allergenen in de agrarische sector
- Pollen (gras-, boom- en onkruidpollen): inhalatieallergie, kan hooikoorts en allergisch astma veroorzaken.
- Dierenhuidschilfers (koeien, varkens, paarden, kippen): inhalatieallergie, kan allergisch astma en rhinitis veroorzaken.
- Schimmels en sporen (hooibergen, graanopslag, compost): inhalatieallergie, kan luchtwegklachten en allergische reacties veroorzaken.
- Mijt (opgeslagen graan, hooi, stro): inhalatieallergie, kan luchtwegallergieën en huidirritatie veroorzaken.
- Bijen- en wespensteken: insectengifallergie, kan ernstige allergische reacties en anafylaxie veroorzaken.
- Muggenbeten: insectengifallergie, kan jeukende huidreacties en bij overgevoeligheid zwelling en roodheid veroorzaken.
- Latex (rubberboom, handschoenen): contactallergie, kan contacteczeem en luchtwegallergieën veroorzaken.
- Planten en kruiden (selderij, kamille, knoflook): contactallergie, kan huidirritatie en contactallergieën veroorzaken. Soms ontstaat deze reactie alleen in combinatie met zonblootstelling.
- Dierlijke eiwitten (melk, eieren, wolvet): contactallergie, kan huidreacties en eczeem veroorzaken.
- Pesticiden en meststoffen: contactallergie, kan huidirritatie en allergische contacteczeem veroorzaken.\
Hoe ontstaan allergieën in de agrarische sector?
Allergieën in de agrarische sector ontstaan in verschillende fasen, afhankelijk van het type immuunreactie. Bij inhalatie- en insectengifallergieën treedt een snelle (IgE-gemedieerde) reactie op, terwijl contactallergieën zich ontwikkelen via een vertraagde (T-cel-gemedieerde) reactie. Hoewel beide allergietypen hetzelfde proces van sensibilisatie, latente fase en uitingsfase doorlopen, verschillen de mechanismen en snelheid van de reactie.
- Sensibilisatiefase: bij IgE-gemedieerde allergieën (zoals hooikoorts, astma of insectengifallergie) herkent het immuunsysteem een allergeen als schadelijk en activeert B-cellen om IgE-antistoffen te produceren. Deze IgE-antistoffen binden zich aan mestcellen en basofiele granulocyten in de huid, luchtwegen en slijmvliezen. In deze fase zijn er nog geen symptomen, maar het lichaam is nu ‘voorbereid’ op een toekomstige blootstelling. Bij T-cel-gemedieerde contactallergieën (zoals eczeem door latex of planten) nemen Langerhans-cellen in de huid het allergeen op en presenteren het aan T-lymfocyten. Dit sensibiliseert het immuunsysteem zonder directe symptomen. Anders dan bij IgE-gemedieerde reacties, worden hier geen antistoffen aangemaakt, maar ontstaat een celgemedieerde afweerreactie.
- Latente fase: bij IgE-allergieën zijn de mestcellen nu beladen met IgE-antistoffen en ‘wachten’ op een nieuwe blootstelling aan het allergeen. Zolang er geen contact is, blijven de allergische klachten uit, maar het immuunsysteem is klaar om direct te reageren zodra het allergeen opnieuw binnenkomt. Bij contactallergieën circuleren gesensibiliseerde T-cellen in het lichaam, maar blijven deze inactief totdat er opnieuw contact met het allergeen plaatsvindt. Er zijn in deze fase geen klachten, maar het lichaam is nu ‘klaargestoomd’ voor een ontstekingsreactie.
- Uitingsfase: bij IgE-allergieën treedt de reactie binnen enkele minuten tot uren op. Zodra het allergeen opnieuw wordt ingeademd of in het lichaam komt, binden de allergenen zich aan IgE op mestcellen. Dit leidt tot de vrijgave van histamine en andere ontstekingsstoffen, wat acute allergische symptomen veroorzaakt zoals niezen, benauwdheid, zwelling of anafylaxie bij insectengif. Bij contactallergieën verloopt de reactie veel trager, vaak pas uren tot dagen na de blootstelling. De eerder geactiveerde T-cellen herkennen het allergeen en geven ontstekingsbevorderende cytokinen af, wat leidt tot roodheid, jeuk, blaren en eczeem. Dit verklaart waarom contactallergieën vaak pas laat worden opgemerkt en moeilijker direct aan een specifieke blootstelling te koppelen zijn.
Met welke test kunt u de oorzaak van allergieën in de agrarische sector vast te stellen?
Het vaststellen van allergieën in de agrarische sector gebeurt met verschillende tests, afhankelijk van het type allergie en de immuunreactie. Bij inhalatieallergieën, wordt meestal een priktest uitgevoerd. Hierbij worden kleine druppels van verdachte allergenen op de huid aangebracht en met een fijne naald oppervlakkig in de huid geprikt. Binnen 15 tot 20 minuten kan een reactie optreden, zoals een rode, jeukende bult, wat duidt op een allergische reactie.
Voor contactallergieën wordt een plaktest gebruikt. Hierbij worden allergenen op pleisters aangebracht en gedurende 48 uur op de rug geplakt. Na het verwijderen wordt de huid beoordeeld op allergische reacties zoals roodheid, blaren of schilfering. Omdat contactallergieën een vertraagde reactie hebben, volgt een tweede beoordeling na 72 tot 96 uur om late reacties op te sporen.
Bij een vermoeden van een insectengifallergie wordt vaak een priktest uitgevoerd om specifieke antistoffen tegen insectengif aan te tonen. Als deze testen geen duidelijke uitslag geven, kan een provocatietest onder gecontroleerde omstandigheden in het ziekenhuis worden gedaan. Hierbij wordt het lichaam in kleine, oplopende hoeveelheden blootgesteld aan het insectengif om de reactie te beoordelen.
Hoe ziet het testproces van plakproeven er precies uit?
Intake
Tijdens de eerste afspraak heeft u een intakegesprek met de arts of assistente. Na dit gesprek worden er meerdere pleisters op uw rug geplakt. Deze pleisters bevatten verschillende stoffen die mogelijk allergische reacties kunnen veroorzaken. Het is belangrijk dat de pleisters goed blijven zitten. Het is daarom cruciaal om gedurende deze periode niet te sporten, te douchen of andere activiteiten te doen die de pleisters kunnen doen loslaten.
Test
Bij de tweede afspraak worden de pleisters van uw rug verwijderd. Om de plekken waar de stoffen hebben gezeten goed terug te kunnen vinden, worden deze locaties gemarkeerd met een huidstift. Omdat deze markeringen mogelijk kunnen afgeven op uw kleding, raden we aan om tijdens deze afspraak lichte kleding te dragen. Ook na deze afspraak is het belangrijk om niet te douchen of te sporten, zodat de markeringen goed zichtbaar blijven voor de volgende afspraak.
Uitslag
Tijdens het derde bezoek bekijkt de dermatoloog de huidreacties op de gemarkeerde plekken. De reacties worden zorgvuldig afgelezen en direct met u besproken. U krijgt tijdens dit gesprek te horen of er sprake is van een allergie en voor welke stoffen u mogelijk allergisch bent. U ontvangt een allergie-paspoort en brochures over de vastgestelde allergenen.
Behandelingsmogelijkheden voor allergieën in de agrarische sector
- Allergeenvermijding: zoveel mogelijk contact met allergenen beperken, bijvoorbeeld door beschermende kleding, maskers en handschoenen te dragen of werkomstandigheden aan te passen.
- Medicatie: antihistaminica tegen milde allergische reacties, corticosteroïden bij ernstige ontstekingen en bronchodilatoren bij astmatische klachten.
- Immunotherapie: geleidelijke blootstelling aan het allergeen via injecties of tabletten om het immuunsysteem minder gevoelig te maken, vooral bij pollen-, dierlijke huidschilfer- en insectengifallergieën.
- Huidverzorging en barrièrebescherming: gebruik van hypoallergene crèmes en zalven om de huid te beschermen tegen contactallergenen en eczeem te verminderen.
- Adrenalinepen (epinefrine): noodmedicatie bij ernstige insectengifallergieën of anafylaxie, direct toe te dienen bij een ernstige allergische reactie.
- Luchtfilters en ventilatie: het verbeteren van luchtkwaliteit in stallen en werkruimtes om blootstelling aan stof, schimmels en mijten te verminderen.
- Medische begeleiding en monitoring: regelmatige controles bij een allergoloog of bedrijfsarts om de allergie en behandeling op lange termijn te optimaliseren.
Artikel geschreven door: Jamy van den Brink (Huidtherapeut)
Gecontroleerd door: Folkert Blok (Dermatoloog)
Datum publicatie: 30 januari
Datum laatste wijziging: 30 januari 2025
