Polymorfe lichteruptie, wat is het het precies? Polymorfe lichteruptie (PMLE), in de volksmond vaak zonneallergie genoemd, is een veelvoorkomende huidaandoening die ontstaat als gevolg van een overgevoeligheidsreactie op zonlicht. Deze aandoening treedt op wanneer de huid, na een periode met weinig of geen blootstelling aan de zon, opnieuw in aanraking komt met ultraviolet (UV) licht, met name UVA-straling. Dit verklaart waarom PMLE vaak voorkomt in het voorjaar of aan het begin van de zomer, wanneer mensen na de wintermaanden weer meer tijd buiten doorbrengen.
Wat vindt u hier over een polymorfe lichteruptie?
Op deze pagina vindt u onder andere;
- Symptomen die horen bij een polymorfe lichteruptie
- Hoe ontstaat een polymorfe lichteruptie?
- Met welke test kan een polymorfe lichteruptie worden gediagnosticeerd?
- Welke behandelingsmogelijkheden zijn er?
- Veelgestelde vragen
- Hoe kunt u een afspraak maken?
Symptomen van een polymorfe lichteruptie
Polymorfe lichteruptie veroorzaakt een jeukende huiduitslag die enkele uren tot dagen na blootstelling aan zonlicht ontstaat. De uitslag verschijnt meestal op huiddelen die plotseling aan de zon worden blootgesteld, zoals de nek, borst, armen en benen, terwijl het gezicht vaak gespaard blijft. De ernst varieert per persoon en per episode, en de huidreactie verdwijnt meestal vanzelf binnen enkele dagen tot een week.
Veelvoorkomende symptomen:
- Roodheid
- Jeuk
- Bultjes
- Blaasjes
- Schilferige plekken
Roodheid
Roodheid is een van de eerste zichtbare tekenen van polymorfe lichteruptie (PMLE) en ontstaat als gevolg van een ontstekingsreactie in de huid na blootstelling aan zonlicht, met name UVA-straling. Bij mensen met PMLE reageert het immuunsysteem abnormaal op UV-straling, waardoor een ontstekingsproces op gang komt. Dit leidt tot verwijding van de bloedvaatjes in de huid (vasodilatatie), waardoor de huid rood kleurt en soms warm aanvoelt. De afweerreactie wordt waarschijnlijk veroorzaakt door het vrijkomen van ontstekingsmediatoren, zoals histamine, cytokinen en prostaglandines, die bijdragen aan roodheid, zwelling en jeuk. Dit proces is vergelijkbaar met andere vormen van huidontsteking, maar bij PMLE ontstaat het alleen na blootstelling aan zonlicht en is het tijdelijk van aard.
Jeuk
Jeuk is een van de meest voorkomende en hinderlijke symptomen van polymorfe lichteruptie (PMLE). De jeuk kan mild tot intens zijn en gaat vaak gepaard met een branderig of prikkelend gevoel. De ernst verschilt per persoon en per episode, maar kan zo vervelend zijn dat het krabben de huid verder irriteert en mogelijk beschadigt. De jeuk ontstaat meestal enkele uren tot dagen na blootstelling aan zonlicht en is het hevigst op de plekken waar de uitslag verschijnt, zoals de nek, borst, armen en benen. Vaak neemt de jeuk na een paar dagen af, vooral als verdere blootstelling aan zonlicht wordt vermeden. Het gebruik van verkoelende crèmes, antihistaminica of milde corticosteroïden kan helpen om de jeuk te verlichten.
Bultjes
Blaasjes
Bij sommige mensen met polymorfe lichteruptie (PMLE) kunnen kleine met vocht gevulde blaasjes (vesikels) ontstaan na blootstelling aan zonlicht. Deze blaasjes zijn een uiting van een ontstekingsreactie in de huid, veroorzaakt door een overgevoeligheid voor UV-straling. De immuunreactie leidt tot een verhoogde doorlaatbaarheid van de bloedvaatjes en een ophoping van vocht in de bovenste huidlagen, wat resulteert in de vorming van blaasjes.
Schilferige plekken
Bij sommige mensen met polymorfe lichteruptie (PMLE) ontstaan schilferige plekken als onderdeel van de huidreactie na blootstelling aan zonlicht. Deze schilfering treedt meestal op nadat de aanvankelijke roodheid, bultjes of blaasjes beginnen af te nemen. Het is een teken dat de huid zichzelf herstelt na de ontstekingsreactie die werd veroorzaakt door een overgevoeligheid voor UVA-straling. De schilferige plekken ontstaan doordat ontstekingsprocessen in de huid de natuurlijke huidbarrière aantasten. Hierdoor verliezen de bovenste huidlagen sneller vocht, wat leidt tot een droge, schilferende huid. Soms kan de schilfering gepaard gaan met een lichte jeuk of een trekkerig gevoel.
Hoe ontstaat een polymorfe lichteruptie?
Polymorfe lichteruptie ontstaat door een abnormale immuunreactie van de huid op zonlicht, met name ultraviolet A (UVA)-straling. Het immuunsysteem reageert overgevoelig op stoffen in de huid die onder invloed van UV-straling veranderen, wat leidt tot een ontstekingsreactie en de typische symptomen zoals jeuk, roodheid, bultjes en blaasjes.
- Eerste blootstelling aan zonlicht: na een lange periode zonder veel zon (zoals in de winter) wordt de huid plotseling blootgesteld aan UV-straling. Dit gebeurt vaak in het voorjaar, aan het begin van de zomer, of tijdens een zonnige vakantie.
- Chemische veranderingen in eiwitten en vetten: UVA-straling dringt dieper door in de huid en veroorzaakt oxidatieve stress, waarbij vrije radicalen ontstaan. Deze vrije radicalen kunnen:
- Eiwitten beschadigen door oxidatie, waardoor ze hun structuur en functie verliezen. Dit kan leiden tot veranderingen in keratine en collageen, eiwitten die essentieel zijn voor de huidbarrière en elasticiteit.
- Lipiden (vetten) in celmembranen aantasten, vooral in de lipide dubbellaag van huidcellen. Hierdoor ontstaan geoxideerde lipiden, zoals malondialdehyde (MDA), die als “gevaarlijke” signalen door het immuunsysteem worden herkend.
- DNA-schade veroorzaken, wat indirect kan bijdragen aan de ontstekingsreactie.
- Overactieve immuunrespons: het immuunsysteem ziet de door UV-licht veranderde eiwitten en vetten als lichaamsvreemd en activeert een afweerreactie. Ontstekingscellen en mediatoren zoals histamine, interleukinen en prostaglandines worden vrijgegeven. Dit zorgt voor:
- Verwijding van de bloedvaten (vasodilatatie), wat roodheid en zwelling veroorzaakt.
- Activatie van zenuwuiteinden, wat jeuk en een branderig gevoel geeft.
- Ontstaan van ontstekingshaarden in de huid, zichtbaar als bultjes of blaasjes.
Met welke test kan een polymorfe lichteruptie worden gediagnosticeerd?
De diagnose van polymorfe lichteruptie (PMLE) wordt voornamelijk gesteld op basis van het klinische beeld en de ziektegeschiedenis. Om de diagnose te bevestigen en andere lichtgevoelige huidaandoeningen uit te sluiten, kan een fototest (fotoprovocatietest) worden uitgevoerd. Andere testen, zoals een huidbiopsie of bloedonderzoek, worden alleen gebruikt om andere aandoeningen uit te sluiten. Een fotoplakproef kan worden uitgevoerd als er een vermoeden is van een fotoallergische reactie door bijvoorbeeld zonnebrandcrème of medicatie.
Behandelingsmogelijkheden tegen polymorfe lichteruptie
PLE is niet volledig te genezen, maar klachten kunnen worden voorkomen en verminderd met de juiste maatregelen.
- Zonbescherming: Gebruik een breedspectrum zonnebrandcrème met hoge UVA- en UVB-bescherming (SPF 30-50). Fysische (minerale) zonnebrand met zinkoxide of titaniumdioxide wordt aanbevolen, omdat deze direct beschermt en minder kans geeft op huidirritatie dan chemische zonnebrand. Draag UV-werende kleding en bouw zonblootstelling langzaam op.
- Symptoombestrijding: Gebruik een verzachtende en barrièreherstellende crème, zoals Lanette of een andere vette crème zonder parfum en irriterende stoffen. Bij hevige roodheid kan een milde corticosteroïdcrème (zoals hydrocortison) tijdelijk helpen. Antihistaminica kunnen jeuk verminderen.
- Fototherapie: Gecontroleerde blootstelling aan UV-licht (PUVA of UVB-therapie) helpt de huid te laten wennen aan zonlicht en vermindert klachten.
Artikel geschreven door: Jamy van den Brink (Huidtherapeut)
Gecontroleerd door: Folkert Blok (Dermatoloog)
Datum publicatie: 29 januari 2025
Datum laatste wijziging: 29 januari 2025
