Insectengifallergie

Insectengifallergie, wat is het het precies?

Insectengifallergie is een allergische reactie op het gif dat sommige insecten injecteren wanneer ze steken. Het komt voornamelijk voor bij steken van wespen, bijen, horzels en soms ook mieren. Een insectengifallergie ontstaat wanneer het immuunsysteem overdreven reageert op de eiwitten in het gif, waardoor er een allergische reactie ontstaat. Dit kan variëren van milde symptomen, zoals zwelling en roodheid op de plek van de steek, tot ernstige systemische reacties die het hele lichaam treffen.

Wat vindt u hier over een insectengifallergie?

Op deze pagina vindt u onder andere;

• Symptomen die horen bij een insectengifallergie
• Hoe ontstaat een insectengifallergie?
• Welke behandelingsmogelijkheden zijn er?
• Veelgestelde vragen
• Hoe kunt u een afspraak maken?

Symptomen die horen bij een insectengifallergie

Bij een insectengifallergie kunnen de symptomen variëren van lokaal tot systemisch, afhankelijk van de ernst van de allergische reactie. Hier zijn enkele veelvoorkomende symptomen van een insectengifallergie:

Lokale reacties (op de plek van de steek):

• Roodheid en zwelling
• Pijn en branderig gevoel
• Jeuk of prikkelend gevoel
• Uitbreiding van de zwelling rondom de steekplek

Milde systemische reacties:

• Huiduitslag of netelroos (urticaria) verder verspreid over het lichaam
• Licht gezwollen lippen of ogen
• Misselijkheid of maagklachten

Ernstige allergische reacties (anafylaxie):

• Moeite met ademhalen door zwelling van de luchtwegen
• Zwelling van de tong, keel, of gezicht
• Ernstige bloeddrukdaling, wat kan leiden tot duizeligheid of flauwvallen
• Versnelde of onregelmatige hartslag
• Gevoel van angst, verwardheid of verlies van bewustzijn

Bij een ernstige anafylactische reactie is snelle medische hulp cruciaal. Mensen met een insectengifallergie wordt vaak aangeraden een adrenalinepen bij zich te dragen voor noodgevallen.

Lokale reacties

Bij een insectengifallergie kunnen lokale reacties direct op de plek van de steek optreden en variëren in intensiteit. Kort na de steek treedt er vaak roodheid en zwelling op rond de plek. Dit is een reactie van het lichaam op het gif, waarbij de bloedvaten uitzetten en ontstekingscellen naar de steekplek worden getrokken. Het gif kan ook een pijnlijk of branderig gevoel veroorzaken dat direct begint en uren tot soms zelfs dagen aanhoudt. Daarnaast kan het gebied rond de steek sterk jeuken of een prikkelend gevoel geven door de reactie van het immuunsysteem, dat probeert om het gif uit het lichaam te verwijderen. Bij sommige mensen verspreidt de zwelling zich verder dan alleen de steekplek en kan een groter deel van bijvoorbeeld de arm of het been opzwellen. Dit kan wijzen op een verhoogde gevoeligheid voor het gif, maar blijft in veel gevallen beperkt tot een lokale reactie. Hoewel lokale reacties vaak vervelend en pijnlijk zijn, vormen ze over het algemeen geen directe bedreiging voor de gezondheid. Het is echter belangrijk om bij verergerende symptomen alert te zijn op de mogelijkheid van een ernstigere allergische reactie.

Netelroos

Netelroos, ook wel bekend als urticaria, is een allergische huidreactie die vaak ontstaat als het lichaam in contact komt met een allergeen, zoals insectengif. Bij netelroos verschijnen er jeukende, rode bultjes of galbulten op de huid die vaak snel opkomen en net zo snel weer kunnen verdwijnen. De huidreactie kan zich beperken tot de plek van de steek, maar ook verspreiden naar andere delen van het lichaam. Het komt vaak voor dat de galbulten samensmelten tot grotere, licht verheven plekken die een branderig of prikkelend gevoel geven. Bij netelroos reageert het immuunsysteem door histamine vrij te geven, wat de kenmerkende roodheid, zwelling en jeuk veroorzaakt. Hoewel netelroos meestal binnen enkele uren tot dagen verdwijnt, kan het voor de getroffen persoon erg ongemakkelijk zijn.

Zwelling van luchtwegen, tong, keel of gezicht

Zwelling van de luchtwegen, tong, keel of gezicht is een ernstige allergische reactie die kan optreden bij een insectengifallergie. Deze zwelling wordt veroorzaakt door een krachtige afweerreactie van het immuunsysteem, dat histamine en andere ontstekingsstoffen vrijgeeft. Hierdoor kunnen de slijmvliezen van de luchtwegen, tong en keel opzwellen, wat kan leiden tot ademhalingsproblemen. Bij sommige mensen zwelt ook het gezicht op, vooral rond de ogen en lippen, wat een benauwd gevoel kan geven. Deze symptomen zijn kenmerkend voor een anafylactische reactie, die snel levensbedreigend kan worden als de zwelling de ademhaling belemmert. Het is essentieel om in dit soort gevallen direct medische hulp in te schakelen en, indien beschikbaar, een adrenalinepen (epinefrine-injector) te gebruiken om de reactie snel te verminderen.

Ernstige bloeddrukdaling, wat kan leiden tot duizeligheid of flauwvallen

Versnelde of onregelmatige hartslag

Een versnelde of onregelmatige hartslag kan een teken zijn van een ernstige allergische reactie op insectengif. Bij een anafylactische reactie reageert het lichaam intens, waarbij stoffen zoals histamine vrijkomen die de bloeddruk en hartslag kunnen beïnvloeden. Door de bloeddrukdaling probeert het hart te compenseren door sneller te pompen, wat leidt tot een versnelde hartslag (tachycardie). Soms raakt het hartritme ook verstoord, wat resulteert in een onregelmatige hartslag. Deze symptomen kunnen leiden tot gevoelens van angst, hartkloppingen en kortademigheid. In ernstige gevallen kan het zelfs bijdragen aan flauwvallen of een bewustzijnsverlies. Een adrenalinepen kan helpen de hartslag te stabiliseren, maar het is cruciaal om bij dit soort symptomen meteen medische hulp in te schakelen.

Angst, verwardheid of verlies van bewustzijn

Angst, verwardheid of verlies van bewustzijn kunnen optreden als ernstige symptomen bij een allergische reactie op insectengif, vooral tijdens anafylaxie. Door de heftige reactie van het lichaam daalt de bloeddruk vaak snel, waardoor de hersenen niet genoeg zuurstof krijgen. Dit kan leiden tot een gevoel van angst en verwardheid, aangezien het lichaam instinctief reageert op het tekort aan zuurstof. Wanneer de bloeddruk te laag wordt, kan iemand zelfs het bewustzijn verliezen. Deze symptomen zijn ernstige waarschuwingssignalen dat het lichaam snel achteruitgaat, en het is van cruciaal belang om onmiddellijk medische hulp in te schakelen. Gebruik van een adrenalinepen kan helpen de bloeddruk te stabiliseren en het zuurstoftekort tegen te gaan, maar snelle behandeling is noodzakelijk om de risico’s van deze ernstige reactie te verminderen.

Hoe ontstaat een insectengifallergie?

Met welke test kunt u bepalen of u een insectengifallergie heeft?

Om vast te stellen of u een insectengifallergie heeft, kan een allergoloog verschillende testen uitvoeren. De huidpriktest is vaak de eerste stap, waarbij een kleine hoeveelheid verdund insectengif op de huid van de onderarm wordt aangebracht en vervolgens licht geprikt. Wanneer er roodheid en zwelling optreden, kan dit wijzen op een overgevoeligheid. In sommige gevallen is de huidpriktest niet voldoende duidelijk, en wordt een intracutane test gedaan waarbij verdund gif onder de huid wordt geïnjecteerd; een reactie zoals roodheid en zwelling duidt dan op een allergie. Daarnaast kan een bloedtest worden uitgevoerd om het aantal specifieke IgE-antilichamen tegen insectengif te meten. Een verhoogd aantal van deze antilichamen bevestigt vaak de allergie en kan gecombineerd worden met huidtesten voor extra zekerheid. In zeer zeldzame gevallen wordt een provocatietest onder gecontroleerde omstandigheden ingezet om de diagnose te stellen, maar dit gebeurt alleen als andere testen geen uitsluitsel geven, vanwege het risico op een ernstige reactie. Deze testen vinden altijd plaats onder toezicht van een specialist.

Behandelingsmogelijkheden tegen een insectengifallergie

De behandeling van een insectengifallergie richt zich op het voorkomen van ernstige reacties en het verminderen van symptomen na een steek. Belangrijke stappen zijn:

• Voorkomen van insectensteken: probeer situaties waarin u gestoken kunt worden te vermijden, draag beschermende kleding en gebruik insectenwerende middelen.
• Adrenalinepen bij ernstige allergie: bij een ernstige insectengifallergie kan een arts een adrenalinepen (epinefrine-injector) voorschrijven. Deze kan levensreddend zijn bij een anafylactische reactie. Het is belangrijk de pen altijd bij u te dragen en te weten hoe u deze moet gebruiken.
• Symptoombestrijding: antihistaminica kunnen helpen om milde symptomen, zoals jeuk en zwelling, te verminderen na een steek. Bij lokale huidreacties kunnen corticosteroïdecrèmes ook verlichting bieden.
• Immunotherapie: bij mensen met een ernstige allergie kan immunotherapie (desensibilisatie) worden overwogen. Hierbij krijgt u over een langere periode regelmatig kleine hoeveelheden van het insectengif toegediend, waardoor het lichaam geleidelijk minder gevoelig wordt voor het gif. Deze behandeling kan het risico op ernstige reacties aanzienlijk verminderen.

Artikel geschreven door: Jamy van den Brink (Huidtherapeut)

Gecontroleerd door: Folkert Blok (Dermatoloog)

Datum publicatie: 11 november 2024

Datum laatste wijziging: 11 november 2024