Notenallergie

Een notenallergie, wat is het het precies?

Een notenallergie is een overreactie van het immuunsysteem op eiwitten die van nature in noten aanwezig zijn. Bij mensen met een notenallergie beschouwt het immuunsysteem deze eiwitten als schadelijk en reageert het door stoffen zoals histamine vrij te geven. Deze reactie kan leiden tot allergische symptomen, die variëren van mild (zoals jeuk of een uitslag) tot ernstig (zoals zwelling, ademhalingsmoeilijkheden of zelfs anafylaxie). De meest voorkomende noten die allergieën veroorzaken zijn pinda’s (die technisch gezien een peulvrucht zijn) en boomnoten zoals amandelen, walnoten, hazelnoten, cashewnoten, pecannoten en pistachenoten. Notenallergieën kunnen ernstig zijn, en zelfs een kleine hoeveelheid van de noten kan een reactie veroorzaken, waardoor het belangrijk is om altijd alert te zijn en noten te vermijden.

Wat vindt u hier over een notenallergie?

Op deze pagina vindt u onder andere;

• Symptomen die horen bij een notenallergie
• Hoe ontstaat een notenallergie?
• Kruisreacties
• Hoe verloopt de testprocedure?
• Welke behandelingsmogelijkheden zijn er?
• Meest voorkomende producten met noten
• Hoe kunt u een afspraak maken?

Symptomen die horen bij een notenallergie

De symptomen van een notenallergie kunnen variëren van mild tot ernstig en treden meestal op binnen enkele minuten tot enkele uren na het eten van noten. Veelvoorkomende symptomen zijn onder andere:

• Huidreacties, zoals jeuk, roodheid, netelroos of een uitslag

• Zwelling, vooral rond de lippen, tong, keel, of gezicht

• Maag-darmklachten, zoals misselijkheid, braken of diarree

• Ademhalingsmoeilijkheden, zoals een verstopte neus, hoesten, piepende ademhaling of kortademigheid

• Duizeligheid of flauwvallen, veroorzaakt door een daling van de bloeddruk

• Pijn op de borst of een versnelde hartslag

• Anafylaxie: In ernstige gevallen kan een levensbedreigende reactie optreden, die leidt tot ernstige ademhalingsproblemen, zwelling van de luchtwegen, een scherpe daling van de bloeddruk, en verlies van bewustzijn.

Anafylaxie vereist onmiddellijke medische behandeling, meestal met een injectie van epinefrine (adrenaline), en moet altijd snel behandeld worden om levensbedreigende complicaties te voorkomen.

Hoe ontstaat een notenallergie?

Een notenallergie ontstaat wanneer het immuunsysteem eiwitten in noten herkent als schadelijk. Bij de eerste blootstelling produceert het immuunsysteem IgE-antilichamen, die zich hechten aan mastcellen en basofielen. Bij een volgende blootstelling herkent het immuunsysteem de eiwitten opnieuw, waardoor de mastcellen stoffen zoals histamine vrijgeven. Deze stoffen veroorzaken ontstekingen, wat leidt tot symptomen zoals jeuk, zwelling, ademhalingsmoeilijkheden en, in ernstige gevallen, anafylaxie.

Kruisreacties

Kruisreacties bij een notenallergie kunnen optreden wanneer het immuunsysteem van een persoon reageert op eiwitten in andere stoffen die chemisch vergelijkbaar zijn met die in noten. Dit kan vooral gebeuren met bepaalde pollen, peulvruchten en andere noten. Hier zijn enkele veelvoorkomende kruisreacties:

• Boompollen: Mensen die allergisch zijn voor boompollen kunnen ook allergisch zijn voor noten zoals hazelnoot, walnoot en amandel (55% kans op kruisreactie).

• Graspollen: Personen met een allergie voor gras kunnen ook reacties ervaren bij hazelnoot en pinda.

• Pinda’s: Er kan een kruisreactie optreden met erwten, linzen en bonen (5% kans).

• Walnoot: Mensen met een walnootallergie kunnen ook gevoelig zijn voor andere noten zoals paranoot, cashewnoot en gezelnoot (37% kans).

Hoe verloopt de testprocedure?

Bij Allergie Centra Nederland doen we enkel de skinpricktest om allergieën vast te stellen, waaronder een allergie voor noten. Deze test is snel, veilig en relatief eenvoudig.

Bij de skinpricktest wordt een klein beetje van het allergeen (in dit geval bijvoorbeeld pinda, hazelnoot of amandel) op de huid van de onderarm aangebracht. Vervolgens wordt met een fijn naaldje de huid licht geprikt, zodat het allergeen in de huid kan doordringen. Het doel is om te kijken of het immuunsysteem van het lichaam reageert op de stof. Als er een allergische reactie optreedt, zoals een rode plek of jeuk, wijst dit erop dat de persoon allergisch is voor het getest allergeen.

De huidreactie wordt na een paar minuten beoordeeld. Een positieve reactie betekent dat er een allergie aanwezig kan zijn, terwijl een negatieve reactie aangeeft dat er waarschijnlijk geen allergie voor het getest allergeen is.

In sommige gevallen kan ook een provocatietest worden uitgevoerd, maar deze test wordt doorgaans alleen uitgevoerd in ziekenhuizen of medische centra die beschikken over een crash unit, omdat het een risicovollere test is. Bij een provocatietest wordt het allergeen (bijvoorbeeld hazelnoot) in gecontroleerde hoeveelheden toegediend, meestal via orale inname, om te zien of er een allergische reactie optreedt. Gezien de mogelijke ernstige reacties, zoals anafylaxie, wordt deze test alleen uitgevoerd onder toezicht van medische professionals in een omgeving waar snel ingegrepen kan worden.

Daarom voert Allergie Centra Nederland enkel de skinpricktest uit, die veiliger is en minder kans op ernstige bijwerkingen heeft.

Welke behandelingsmogelijkheden zijn er?

• Vermijden van allergenen: Het vermijden van het allergeen vormt de basis van de behandeling. Dit betekent dat de specifieke noten volledig uit het dieet worden verwijderd. Het lezen van etiketten is essentieel om verborgen allergenen te herkennen, en bij bewerkte producten is extra alertheid geboden vanwege het risico op kruisbesmetting.
• Medicatie: Medicatie speelt een belangrijke rol bij het beheersen van allergische reacties. Voor patiënten met risico op anafylaxie is een adrenaline-auto-injector, zoals een EpiPen, onmisbaar. Deze moet altijd beschikbaar zijn, en patiënten krijgen instructies over het juiste gebruik ervan in noodgevallen. Voor mildere klachten, zoals jeuk, huiduitslag of lichte zwellingen, kunnen antihistaminica worden voorgeschreven. Deze medicijnen helpen om de symptomen te verminderen door het blokkeren van histamine.
• Voedingstherapie: Begeleiding door een gespecialiseerde diëtist is belangrijk voor patiënten met uitgebreide voedingsrestricties. Een diëtist helpt bij het opstellen van een veilig, volwaardig dieet dat past bij de behoeften van de patiënt en voorkomt tekorten aan voedingsstoffen.

Deze behandelmethoden worden afgestemd op de individuele situatie van de patiënt, met als doel een veilige en volwaardige deelname aan het dagelijks leven mogelijk te maken.

Meest voorkomende producten met noten

Noten in pure vorm:

• Pinda’s: Hoewel pinda’s technisch gezien peulvruchten zijn, kunnen ze allergieën veroorzaken die vergelijkbaar zijn met notenallergieën. Ook kan er sprake zijn van een kruisreactie.
• Amandelen: Vaak als snack gegeten, maar ook verwerkt in vele producten zoals marsepein of amandelmeel.
• Cashewnoten: Gebruikt in notenboter, snacks of Aziatische gerechten.
• Hazelnoten: Vaak gebruikt in gebak, chocolade of als snack.
• Macadamianoten: Een populaire noot die vaak in koekjes, snoep of als snack wordt gebruikt.
• Pecannoten: Vaak gebruikt in taarten, zoals pecan pie, en in gemengde nootmixen.
• Walnoten: Veelvoorkomend in gebak, muesli of als topping op salades.

Verwerkte producten:

• Pindakaas: Gemaakt van gemalen pinda’s, kan ernstige allergische reacties veroorzaken bij mensen met een pinda- of notenallergie.
• Amandelboter, cashewboter, hazelnootboter: Gemaakt van gemalen noten, deze producten kunnen allergieën veroorzaken bij mensen die gevoelig zijn voor de betreffende noot.
• Notenmelk: Amandelmelk, cashewmelk, hazelnootmelk, etc., kunnen allergische reacties uitlokken bij mensen met een notenallergie.
• Pesto: Vaak gemaakt met pijnboompitten of cashewnoten, wat een allergische reactie kan veroorzaken.
• Satésaus: Meestal gemaakt van pinda’s, kan gevaarlijk zijn voor mensen met een pinda- of notenallergie.
• Notenrepen: Granola- of energierepen bevatten vaak noten zoals amandelen, hazelnoten, cashewnoten of walnoten.
• Chocoladepasta’s: Zoals Nutella, die hazelnoten bevat.
• Granola of muesli: Bevat vaak noten zoals cashewnoten, walnoten, of amandelen.

Bakproducten en snoepgoed:

• Chocolade met noten: Chocoladerepen met stukjes amandelen, hazelnoten, cashewnoten, of walnoten.
• Marsepein: Gemaakt van gemalen amandelen, dit zoetwarenproduct kan gevaarlijk zijn voor mensen met een amandelallergie.
• Macadamia-koekjes en pecannotentaarten: Veel bakproducten zoals koekjes of taarten bevatten noten zoals macadamia’s of pecannoten.
• Noten in gebak: Noten zoals walnoten, hazelnoten of cashewnoten kunnen in allerlei gebak verwerkt worden, zoals cakes, muffins en taart.
• Amandelmeel: Vaak gebruikt in glutenvrije producten, kan een allergische reactie veroorzaken bij mensen met een amandelallergie.
• Notenextracten: Extracten van amandelen, walnoten, of hazelnoten kunnen worden gebruikt in voedingssupplementen en smaakmakers.

Artikel geschreven door: Jamy van den Brink (Huidtherapeut)

Gecontroleerd door: Folkert Blok (Dermatoloog)

Datum publicatie: 8 mei 2025

Datum laatste wijziging: 8 mei 2025