Haarverfallergie: wat is het precies? Een haarverfallergie is een overgevoelige reactie van de huid of hoofdhuid op specifieke stoffen in haarverzorgingsproducten, haarkleurmiddelen of andere behandelingen. Wanneer deze stoffen in contact komen met de huid, kan het immuunsysteem ze als schadelijk herkennen en een allergische reactie veroorzaken. Dit gebeurt vaak bij producten zoals haarkleurmiddelen, permanentvloeistoffen, shampoos of stylingproducten.
Veelvoorkomende allergenen in haarproducten zijn PPD (p-Phenylenediamine) in haarkleurmiddelen, geurstoffen, en conserveermiddelen. De reacties variëren van jeuk en roodheid tot ernstigere klachten zoals zwellingen, blaren of haaruitval. Soms treden de symptomen pas op na meerdere uren of zelfs dagen. Een dermatoloog of huidtherapeut kan via een allergietest helpen vaststellen welke stof de reactie veroorzaakt, zodat je deze voortaan kunt vermijden.
Wat kun je verwachten op deze pagina?
Op deze pagina vind je informatie over:
- Symptomen van haarverfallergie
- Hoe ontstaat een haarverfallergie?
- De testprocedure voor een haarverfallergie.
- Behandelingsmogelijkheden
- Tips voor het kiezen van haarverf.
- Veelgestelde vragen
- Hoe kun je een afspraak maken?
Symptomen van haarverfallergie
Haarverfallergie veroorzaakt allergische reacties op de hoofdhuid of huid die in contact is geweest met het product. Veelvoorkomende symptomen zijn:
- Jeuk
- Roodheid
- Zwelling
- Schilfering
- Blaasjes of bultjes
- Haaruitval
- Branderigheid
- Eczeemachtige plekken
Jeuk
Jeuk is een veelvoorkomende en vaak vroege reactie op een haarverfallergie. Het ontstaat wanneer het immuunsysteem ontstekingsstoffen vrijgeeft in reactie op het allergeen. Jeuk kan mild zijn, maar ook ernstig en constant, wat leidt tot ongemak en krabben. Overmatig krabben kan de huid beschadigen, waardoor het risico op infecties toeneemt.
Roodheid
Roodheid, ook wel erytheem genoemd, treedt op als gevolg van ontstekingen in de huid. Het aangedane gebied kan warm aanvoelen en duidelijk zichtbaar zijn als een rode, geïrriteerde plek. Roodheid kan beperkt blijven tot de hoofdhuid of zich uitbreiden naar de omliggende huid, zoals de hals of het voorhoofd, afhankelijk van waar het product is aangebracht.
Zwelling
Zwelling, ook bekend als oedeem, is een reactie van de huid waarbij vocht ophoopt in de weefsels. Dit leidt tot een zichtbare verdikking van het getroffen gebied. Zwelling van het gezicht is een ernstige en opvallende reactie bij een haarverfallergie. De allergische reactie leidt tot ontstekingen en vochtophoping in de weefsels rond de ogen, wangen of kaaklijn. Deze zwelling kan gepaard gaan met roodheid, jeuk of een branderig gevoel en kan het dagelijkse functioneren, zoals eten of praten, belemmeren. In ernstige gevallen kan de zwelling zich uitbreiden naar de keel, wat ademhalingsproblemen kan veroorzaken. Bij dergelijke symptomen is het cruciaal om onmiddellijk medische hulp te zoeken.
Schilfering
Schilfering treedt vaak op na de acute fase van een allergische reactie. De huid kan droog, ruw en gebarsten aanvoelen, waarbij zichtbare schilfers loslaten. Dit is een teken dat de huid zichzelf probeert te herstellen. Schilfering kan enkele dagen tot weken aanhouden en gaat soms gepaard met jeuk.
Blaasjes of bultjes
Blaasjes zijn kleine, met vocht gevulde plekken die kunnen ontstaan bij een ernstigere reactie. Ze verschijnen vaak op een achtergrond van roodheid en zwelling en kunnen jeuken of branderig aanvoelen. Bultjes, ook wel papels genoemd, zijn kleine, harde verhevenheden op de huid die ruw of bobbelig aanvoelen. Beide symptomen wijzen op een sterke huidreactie.
Haaruitval
Haaruitval kan optreden als gevolg van een haarverfallergie wanneer een allergische reactie de haarzakjes aantast. Bij een ontstekingsreactie door contact met een allergeen, zoals PPD in haarkleurmiddelen, kunnen de haarzakjes geïrriteerd of beschadigd raken. Dit kan de natuurlijke groeicyclus van het haar verstoren en leiden tot haarverlies. In milde gevallen herstelt de hoofdhuid zich zodra het allergeen wordt vermeden, en groeit het haar na verloop van tijd terug. Bij ernstige of langdurige ontstekingen, vooral als deze niet worden behandeld, kan de schade aan de haarzakjes permanent zijn, wat blijvende haaruitval veroorzaakt.
Branderigheid
Branderigheid is een symptoom waarbij de huid een warm en pijnlijk gevoel geeft, alsof deze verbrand is. Dit ontstaat door ontstekingen in de huid en kan gepaard gaan met roodheid en zwelling. Branderigheid maakt het vaak moeilijk om de hoofdhuid aan te raken of het haar te stylen.
Eczeemachtige plekken
Eczeemachtige plekken zijn ontstoken gebieden op de huid die droog, schilferig en geïrriteerd aanvoelen. Deze plekken kunnen gepaard gaan met jeuk, roodheid en kleine blaasjes. Bij langdurige blootstelling aan het allergeen kan de huid verdikken en ruw worden, een aandoening die bekend staat als lichenificatie.
Hoe ontstaat een haarverfallergie?
Een haarverfallergie ontstaat door een overgevoelige reactie van het immuunsysteem. Het proces verloopt meestal in twee fasen:
- Sensibilisatie
Bij het eerste contact met een allergeen, zoals PPD in haarkleurmiddel, reageert de huid meestal nog niet zichtbaar. Het immuunsysteem slaat de stof echter op en herkent deze bij volgende blootstelling. Dit kan weken tot jaren duren. - De uitlokkingsfase
Bij hernieuwd contact herkent het immuunsysteem het allergeen als ‘gevaarlijk’ en activeert ontstekingsreacties. Dit leidt tot symptomen zoals roodheid, jeuk en zwelling.
Factoren die de kans op haarverfallergie verhogen, zijn:
- Regelmatig gebruik van haarverzorgingsproducten met dezelfde ingrediënten.
- Beschadigde huidbarrière, bijvoorbeeld door eczeem of een gevoelige hoofdhuid.
- Genetische aanleg voor allergieën.
Met welke test kunt u bepalen of u een haarverfallergie heeft?
Om te bepalen of je een haarverfallergie hebt, zijn er verschillende testen mogelijk, waarvan de plakproef (of patchtest) en de Repeat Open Application Test (ROAT) het meest worden gebruikt.
De plaktest wordt door dermatologen uitgevoerd. Bij deze test worden kleine hoeveelheden van de verdachten stoffen (allergenen) op de rug aangebracht met speciale pleisters. Deze pleisters blijven 48 uur zitten, waarna de huidreactie wordt beoordeeld. Na een paar dagen volgt een tweede beoordeling om te zien of er vertraagde reacties zijn. Dit is een effectieve methode om te ontdekken of je allergisch reageert op veelvoorkomende ingrediënten in cosmetica, zoals conserveermiddelen en geurstoffen.
De ROAT-test is een meer praktische test die je zelf thuis kunt uitvoeren. Bij de ROAT wordt het verdachte haarproduct gedurende meerdere dagen op een klein huidgebied aangebracht, meestal aan de binnenkant van de elleboog of op de onderarm. Het doel is om de huid gedurende enkele dagen bloot te stellen aan het product om te zien of er een allergische reactie optreedt. Als je na verloop van tijd roodheid, jeuk of uitslag ontwikkelt op de testplek, kan dit wijzen op een allergie voor het product.
De plaktest wordt vooral gebruikt om specifieke allergieën voor afzonderlijke ingrediënten op te sporen, terwijl de ROAT meer gericht is op het hele product.
Hoe ziet het testproces voor een haarverfallergie er precies uit?
Intake
Tijdens de eerste afspraak heeft u een intakegesprek met de arts of assistente. Na dit gesprek worden er meerdere pleisters op uw rug geplakt. Deze pleisters bevatten verschillende stoffen die mogelijk allergische reacties kunnen veroorzaken. Het is belangrijk dat de pleisters goed blijven zitten. Het is daarom cruciaal om gedurende deze periode niet te sporten, te douchen of andere activiteiten te doen die de pleisters kunnen doen loslaten.
Test
Bij de tweede afspraak worden de pleisters van uw rug verwijderd. Om de plekken waar de stoffen hebben gezeten goed terug te kunnen vinden, worden deze locaties gemarkeerd met een huidstift. Omdat deze markeringen mogelijk kunnen afgeven op uw kleding, raden we aan om tijdens deze afspraak lichte kleding te dragen. Ook na deze afspraak is het belangrijk om niet te douchen of te sporten, zodat de markeringen goed zichtbaar blijven voor de volgende afspraak.
Uitslag
Tijdens het derde bezoek bekijkt de dermatoloog de huidreacties op de gemarkeerde plekken. De reacties worden zorgvuldig afgelezen en direct met u besproken. U krijgt tijdens dit gesprek te horen of er sprake is van een allergie en voor welke stoffen u mogelijk allergisch bent. U ontvangt een allergie-paspoort en brochures over de vastgestelde allergenen.
Behandelingsmogelijkheden
- De behandeling van een haarverfallergie richt zich vooral op het vermijden van de allergenen en het verlichten van de symptomen wanneer er toch een reactie optreedt. Het vermijden van het product dat de allergische reactie veroorzaakt, is de eerste en belangrijkste stap. Zodra je weet welke stof de allergie veroorzaakt, kun je producten kiezen die deze stof niet bevatten.
- Als er toch een allergische reactie optreedt, kan de huid behandeld worden met een corticosteroïdencrème om de ontsteking te verminderen. Deze crèmes helpen roodheid, zwelling en jeuk te verlichten en kunnen tijdelijk gebruikt worden om de symptomen te verzachten. Voor lichtere reacties of gevoelige huidplekken kunnen verzachtende crèmes zonder corticosteroïden, zoals kalmerende of hydraterende lotions, helpen om de huid te herstellen en verdere irritatie te voorkomen.
- Antihistaminica kunnen ook worden voorgeschreven als er veel jeuk optreedt, omdat ze de allergische reactie van het lichaam helpen onderdrukken. Dit kan vooral nuttig zijn bij ernstigere reacties waarbij de jeuk anders moeilijk te beheersen is.
Tips voor het veilig kiezen van haarverf
Bij het kiezen van haarverf is het belangrijk om kritisch te kijken naar de ingrediëntenlijst, de volgorde van de ingrediënten, en marketingclaims die soms misleidend kunnen zijn. Hier zijn enkele richtlijnen om veiligere keuzes te maken en allergische reacties te vermijden:
- Bestudeer de ingrediëntenlijst
De ingrediënten in haarverf worden op de verpakking vermeld in volgorde van concentratie, waarbij de meest voorkomende stoffen bovenaan staan. Let vooral op ingrediënten zoals p-Phenylenediamine (PPD), een bekend allergeen dat vaak in permanente haarkleurmiddelen voorkomt. Als PPD of andere veelvoorkomende allergenen hoog in de lijst staan, is het risico op een allergische reactie groter. Ingrediënten met een concentratie onder 1% mogen in willekeurige volgorde staan, dus controleer de volledige lijst zorgvuldig. - Wees alert op geurstoffen en conserveermiddelen
Haarverf kan geurstoffen bevatten, vaak vermeld als ‘parfum’ of ‘fragrance,’ die allergische reacties kunnen uitlokken. Conserveermiddelen zoals methylisothiazolinone zijn eveneens bekende allergenen. Kies haarverfproducten zonder toegevoegde geurstoffen of met mildere conserveermiddelen, vooral als je een gevoelige hoofdhuid hebt. - Herken veelvoorkomende allergenen
Naast PPD zijn er andere stoffen in haarverf die allergieën kunnen veroorzaken, zoals resorcinol, ammoniak en bepaalde kleurstoffen. Controleer of het product vrij is van ingrediënten waar je mogelijk gevoelig voor bent. Veel fabrikanten bieden PPD-vrije alternatieven aan; deze kunnen een veiligere keuze zijn, hoewel ook hier allergieën kunnen voorkomen. - Pas op voor valse claims
Haarverfproducten worden vaak gepromoot met termen als ‘natuurlijk,’ ‘hypoallergeen,’ of ‘dermatologisch getest,’ maar deze claims zijn vaak niet gereguleerd. Een term als ‘natuurlijk’ betekent niet dat het product veilig is, omdat natuurlijke ingrediënten zoals henna ook allergische reacties kunnen veroorzaken. ‘Hypoallergeen’ geeft alleen aan dat het risico op een allergie lager is, maar biedt geen garanties. Lees meer over dergelijke claims op betrouwbare bronnen zoals de Consumentenbond. - Kies voor korte ingrediëntenlijsten
Haarverfproducten met een kortere ingrediëntenlijst bevatten vaak minder toevoegingen, wat het risico op allergische reacties kan verminderen. Simpele samenstellingen maken het bovendien makkelijker om problematische ingrediënten te identificeren. - Gebruik proefmonsters en doe een huidtest
Voordat je een nieuwe haarverf gebruikt, is het verstandig om een proefmonster te vragen en een huidtest uit te voeren. Breng een kleine hoeveelheid van het product aan achter je oor of op de binnenkant van je elleboog en wacht 48 uur. Als er geen reactie optreedt, is de kans kleiner dat je allergisch bent voor het product.
Door goed op de ingrediënten te letten en marketingclaims niet zomaar te geloven, kun je beter geïnformeerde keuzes maken en de kans op een allergische reactie door haarverf minimaliseren.
Artikel geschreven door: Jamy van den Brink (Huidtherapeut)
Gecontroleerd door: Folkert Blok (Dermatoloog)
Datum publicatie: 31 december 2024
Datum laatste wijziging: 31 december 2024