Een allergie bij bakkers, wat is het precies?
Bakkersallergie is een beroepsgebonden allergie die ontstaat door langdurige blootstelling aan meelstof, enzymen en andere allergenen in bakkerijen en de voedingsindustrie. De allergie kan zich uiten als bakkersastma, waarbij het inademen van meelstof leidt tot benauwdheid, hoesten en piepende ademhaling. Daarnaast kan bakkersneus optreden, met symptomen zoals niezen, een verstopte neus en jeuk. Sommige bakkers ontwikkelen contacteczeem, wat zich uit in rode, droge en jeukende huid door contact met meel of broodverbeteraars. De allergie ontstaat meestal geleidelijk, na jaren van blootstelling aan bakkerijproducten.
Wat vindt u hier over allergie bij bakkers?
Op deze pagina vindt u onder andere;
- Veelvoorkomende allergieën bij bakkers
- Symptomen van veelvoorkomende allergieën bij bakkers
- Hoe ontstaan allergieën bij bakkers?
- Veelvoorkomende allergenen in de bakkersindustrie
- Hoe verloopt de testprocedure?
- Welke behandelingsmogelijkheden zijn er?
- Hoe kunt u een afspraak maken?
- Veel gestelde vragen
Veelvoorkomende allergieën bij bakkers
- Bakkersastma
- Bakkersneus
- Enzymallergie
- Schimmelallergie
- Contacteczeem
- Tarwe-allergie
- Glutenallergie
Symptomen van veelvoorkomende allergieën bij bakkers
Bakkersastma
- Benauwdheid en kortademigheid
- Piepende ademhaling
- Hoesten, vaak chronisch
- Beklemmend gevoel op de borst
- Klachten verergeren tijdens of na blootstelling aan meelstof
Bakkersneus
- Verstopte of loopneus
- Niesbuien
- Jeuk in de neus
- Tranende en geïrriteerde ogen
- Vergelijkbare klachten als hooikoorts
Contactallergie
- Rode, droge en schilferige huid
- Jeuk en irritatie
- Kloofjes en pijnlijke huid
- Vaak op handen en onderarmen
- Verergering door meel, gluten of reinigingsmiddelen
Bakkersastma
In het begin kunnen de klachten mild zijn, zoals af en toe kortademigheid of een lichte hoest, maar na langdurige blootstelling verergeren de symptomen. De benauwdheid ontstaat doordat het ingeademde meelstof de luchtwegen irriteert en een allergische reactie uitlokt. Dit leidt tot ontsteking en zwelling van de slijmvliezen, waardoor de luchtwegen vernauwen en ademhalen moeilijker wordt. Een piepende ademhaling is een kenmerkend symptoom en ontstaat door de vernauwde luchtwegen, waardoor de lucht met moeite naar binnen en buiten stroomt. Dit zorgt voor een fluitend of piepend geluid, vooral bij uitademing. Hoesten komt vaak chronisch voor en kan zowel droog als met slijm gepaard gaan. Dit hoesten is een reflex van het lichaam om de ingeademde irriterende stoffen kwijt te raken, maar omdat de luchtwegen continu geprikkeld blijven, kan het hoesten aanhouden. Naast de ademhalingsproblemen kan er ook een beklemmend gevoel op de borst ontstaan. Dit voelt alsof de borstkas strak staat of alsof er druk op zit, wat kan leiden tot extra ademhalingsmoeilijkheden en een angstig gevoel. De klachten treden vaak op tijdens of kort na het werken met meel en kunnen in de loop van de dag verergeren. In een vroeg stadium verdwijnen de symptomen na het verlaten van de werkruimte, maar bij langdurige blootstelling kan bakkersastma chronisch worden en ook buiten werktijden klachten veroorzaken.
Bakkersneus
Bakkersneus is een allergische reactie van de slijmvliezen in de neus en ogen, veroorzaakt door langdurige blootstelling aan meelstof en enzymen in de lucht. De kleine stofdeeltjes dringen bij inademing diep door in de neusholte, waar ze de slijmvliezen irriteren en een ontstekingsreactie uitlokken. Hierdoor zwellen de slijmvliezen op, wat leidt tot een verstopte neus. Tegelijkertijd kan de neus overmatig slijm gaan produceren, waardoor er juist een loopneus ontstaat. Niesbuien zijn een veelvoorkomend symptoom en ontstaan als een reflex om de irriterende stoffen uit de neusholte te verwijderen. Deze niesbuien kunnen plotseling optreden en in korte tijd meerdere keren achter elkaar voorkomen. Naast niezen kan er een intense jeuk in de neus optreden, die soms ook doortrekt naar de keel en ogen. Dit geeft een constant irriterend gevoel en de drang om de neus te wrijven, wat de klachten kan verergeren. De ogen worden ook vaak aangetast en reageren op de meelstof met tranen en irritatie. De ogen kunnen rood en gezwollen raken, en een branderig of jeukend gevoel geven. Dit is vergelijkbaar met hooikoorts, waarbij pollen dezelfde allergische reactie veroorzaken. De symptomen van bakkersneus treden vooral op tijdens of kort na blootstelling aan meelstof en kunnen door de dag heen verergeren. Bij aanhoudende blootstelling kunnen de klachten chronisch worden en ook buiten de werkplek blijven bestaan.
Contactallergie
Contactallergie ontstaat wanneer de huid in contact komt met een allergene stof, wat leidt tot een lokale ontstekingsreactie. De symptomen beginnen vaak met rode, droge en schilferige huid die geïrriteerd is door de allergene stof. De huid kan er opgezwollen uitzien en voelt vaak strak aan door het verlies van vocht, wat kan leiden tot jeuk en ongemak. De jeuk is intens en kan verergeren door krabben, wat de irritatie verder versterkt. Er ontstaan kloofjes en een pijnlijke huid doordat de huid barst en scheurt als gevolg van de droogte en de constante irritatie. Deze kloofjes kunnen pijnlijk zijn, vooral bij bewegingen van de handen of wanneer de huid in contact komt met water of andere stoffen. Dit is vaak zichtbaar op de handen en onderarmen, omdat deze gebieden het vaakst in contact komen met irriterende stoffen zoals meel, gluten of reinigingsmiddelen. De verergering door meel, gluten of reinigingsmiddelen komt doordat deze stoffen de huid verder uitdrogen of een allergische reactie uitlokken. Meel en gluten kunnen de huid direct irriteren bij bakkers, terwijl reinigingsmiddelen, zoals schoonmaakmiddelen of desinfecterende alcohol, de huidbarrière aantasten. Hierdoor wordt de huid nog gevoeliger voor infecties en andere irritaties. Het vermijden van de uitlokkende stoffen is essentieel om verdere schade aan de huid te voorkomen.
Veelvoorkomende allergenen in de bakkersindustrie
- Meel (tarwemeel, roggebloem, maïsmeel): kan bakkersastma en bakkersneus veroorzaken.
- Gluten (tarwe, gerst, rogge, spelt): kan contactallergie veroorzaken.
- Gist (bakkersgist, brouwersgist): kan bakkersastma en bakkersneus veroorzaken.
- Tarwe-eiwit (gluten, albumine): kan bakkersastma en contactallergie veroorzaken.
- Enzymen (amylase, xylanase, lipase): kan bakkersastma en contactallergie veroorzaken.
- Melk en melkproducten (melkpoeder, boter, kaas): kan contactallergie veroorzaken.
- Noten en zaden (amandelen, hazelnoten, zonnebloempitten, sesamzaad): kan contactallergie veroorzaken.
- Soja (sojameel, sojaproducten): kan contactallergie veroorzaken.
- Eieren (eiwit, dooier): kan contactallergie veroorzaken.
- Sesamzaad (sesamzaad, sesamolie): kan contactallergie veroorzaken.
- Fruitsuikers (fructose, appelzuur, sinaasappelsap): kan contactallergie veroorzaken.
Hoe ontstaan allergieën bij bakkers?
Allergieën bij bakkers ontstaan door herhaalde blootstelling aan allergenen zoals meelstof, gist en enzymen. Het proces van allergieontwikkeling verloopt in twee fasen: sensibilisatie en klinische reactie, waarbij in de huid verschillende processen plaatsvinden.
- Sensibilisatiefase: de bakker komt voor het eerst in contact met een allergene stof, zoals meelstof of gistdeeltjes. Het immuunsysteem beschouwt deze stof als een bedreiging en maakt specifieke antilichamen (IgE) aan tegen het allergeen. Deze antilichamen binden zich aan cellen in de huid, zoals mestcellen, die normaal gesproken betrokken zijn bij het afweersysteem. Dit proces gebeurt vaak zonder onmiddellijke symptomen, maar de huid is nu “gevoelig” voor deze stof, wat betekent dat de bakker de stof later met een sterkere reactie kan ontmoeten. In de huid begint het proces van sensibilisatie doordat de IgE-antilichamen zich aan mestcellen hechten, maar er is nog geen directe huidreactie.
- klinische reactie: bij de tweede blootstelling aan hetzelfde allergeen, herkennen de IgE-antilichamen de stof onmiddellijk en binden ze zich aan de mestcellen. Dit resulteert in de afgifte van histamine en andere ontstekingsmediatoren door de mestcellen in de huid. Histamine veroorzaakt verwijding van de bloedvaten(vasodilatatie), wat leidt tot roodheid en zwelling van de huid. Tegelijkertijd verhoogt de doorlaatbaarheid van de bloedvaten, waardoor vloeistoffen kunnen ontsnappen, wat resulteert in vochtophoping en bultjes of blaren. In sommige gevallen kan het allergeen ook diepere lagen van de huid bereiken, wat kan bijdragen aan een jeukende, schilferige huidof zelfs huiduitslag (eczeem).
Met welke test kunt u de oorzaak van allergieën bij bakkers achterhalen?
Om te bepalen of allergieën bij bakkers worden veroorzaakt door specifieke stoffen uit de bakkerij, kan een plakproef (ook wel patchtest genoemd) worden uitgevoerd. Deze test wordt veel gebruikt om contactallergieën te diagnosticeren, waaronder allergieën voor stoffen zoals meelstof, gluten, gist, enzymen en andere ingrediënten die vaak in bakkerijen worden aangetroffen.
Bij de plaktest worden kleine hoeveelheden van mogelijke allergenen op de huid aangebracht met behulp van pleisters. De pleisters blijven 48 uur op de huid zitten en worden daarna verwijderd. Vervolgens wordt de huid gedurende enkele dagen gecontroleerd op eventuele allergische reacties, zoals roodheid, zwelling, jeuk of blaasjes. Aan de hand van de testresultaten kan een dermatoloog of allergoloog vaststellen welke stoffen mogelijk de allergie veroorzaken.
Naast de plaktest is het belangrijk om goed bij te houden wanneer en waar de klachten ontstaan. Allergische reacties op contactallergenen treden vaak vertraagd op, soms pas uren of zelfs dagen na blootstelling. Het bijhouden van een werkdagboek waarin je noteert welke bakproducten, meelsoorten, gisten of reinigingsmiddelen je hebt gebruikt, en wanneer de klachten zich voordoen, kan waardevolle inzichten bieden. Dit helpt de arts om een patroon te herkennen en de oorzaak van de allergieën bij de bakker te bevestigen. Deze gecombineerde aanpak zorgt ervoor dat de triggers van de allergieën nauwkeurig kunnen worden vastgesteld, zodat verdere blootstelling kan worden voorkomen en de juiste behandeling kan worden gestart.
Hoe ziet het testproces van plakproeven er precies uit?
Intake
Tijdens de eerste afspraak heeft u een intakegesprek met de arts of assistente. Na dit gesprek worden er meerdere pleisters op uw rug geplakt. Deze pleisters bevatten verschillende stoffen die mogelijk allergische reacties kunnen veroorzaken. Het is belangrijk dat de pleisters goed blijven zitten. Het is daarom cruciaal om gedurende deze periode niet te sporten, te douchen of andere activiteiten te doen die de pleisters kunnen doen loslaten.
Test
Bij de tweede afspraak worden de pleisters van uw rug verwijderd. Om de plekken waar de stoffen hebben gezeten goed terug te kunnen vinden, worden deze locaties gemarkeerd met een huidstift. Omdat deze markeringen mogelijk kunnen afgeven op uw kleding, raden we aan om tijdens deze afspraak lichte kleding te dragen. Ook na deze afspraak is het belangrijk om niet te douchen of te sporten, zodat de markeringen goed zichtbaar blijven voor de volgende afspraak.
Uitslag
Tijdens het derde bezoek bekijkt de dermatoloog de huidreacties op de gemarkeerde plekken. De reacties worden zorgvuldig afgelezen en direct met u besproken. U krijgt tijdens dit gesprek te horen of er sprake is van een allergie en voor welke stoffen u mogelijk allergisch bent. U ontvangt een allergie-paspoort en brochures over de vastgestelde allergenen.
Behandelingsmogelijkheden voor allergieën bij bakkers
Behandelingsopties voor allergieën bij bakkers omvatten zowel preventieve maatregelen als medische interventies:
- Vermijden van irriterende stoffen en allergenen: Beperk contact met schadelijke stoffen zoals meelstof, gist en enzymen. Dit kan door het dragen van beschermende kleding en stofmaskers tijdens het werk.
- Beschermende handschoenen: Gebruik handschoenen van nitril of neopreen in plaats van latexhandschoenen om het risico op allergische reacties te verminderen. Zorg ervoor dat de handschoenen goed passen en vervang ze regelmatig om zweten en irritatie te voorkomen.
- Huidverzorging: Breng regelmatig een ongeparfumeerde, hydraterende crème aan om de huid gehydrateerd en soepel te houden. Dit helpt de natuurlijke beschermlaag van de huid te herstellen en verdere schade te voorkomen.
- Topische corticosteroïden: Bij ernstige of acute symptomen kan een arts corticosteroïde zalven of crèmes voorschrijven om ontstekingen, roodheid en jeuk te verminderen.
- Aanpassingen op de werkplek: Organiseer werkzaamheden zodanig dat blootstelling aan schadelijke stoffen wordt verminderd. Dit kan door taken af te wisselen of hulpmiddelen te gebruiken die direct huidcontact vermijden.
- Educatie en training: Volg trainingen over huidbescherming en het juiste gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen. Dit helpt om irritatie te voorkomen en zorgt voor bewustwording van risicovolle stoffen.
- Medisch advies: Raadpleeg een dermatoloog of andere medische professional voor een nauwkeurige diagnose en een behandelplan op maat. Een specialist kan aanvullende tests uitvoeren om allergenen te identificeren en gerichte behandelingen aanbevelen.
Artikel geschreven door: Jamy van den Brink (Huidtherapeut)
Gecontroleerd door: Folkert Blok (Dermatoloog)
Datum publicatie: 30 januari 2025
Datum laatste wijziging: 30 januari 2025
